esapidea
- burúan gorde. (b). esapidea. Memorizar.. Ik. buruan artu, goguan artu, goguan gorde. Ik. gogúan gorde, goguan artu, burúan artu.
- burúan jarri. (b). esapidea. Ocurrirse, antojarse. . Buruan jarri jakon fraille joan bia zebala ta etzeban etsi joan arte.. Sin. burúan sartu.
- buruan lokie izan. (-). esapidea. (Leintz.) Zeharo normala ez izan.. "Este día de bautizo, los niños de la casa, los vecinos y demás allegados son obsequiados con pan y queso, ya que, de no hacerlo, el niño .
- burúan sartu. (a). esapidea. Ocurrise, meterse en la cabeza.. Bein buruan gauza bat sartze jakonian, adios.. Sin. burúan jarri.
- burúko ílletaraiño aspértu. (d). esapidea. Kokoteraino jarri.. Aspertu giñan buruko illetaraiño (motxaillekin). Mertz. .
- burúra etorri. (b). esapidea. Venirle en mente, acordarse.. Burura etorri jakon guztia esan zotsan./ Etxata burura etortzen aren izena..
- burútik (gora) eiñ. (-). dio esapidea. BURÚTIK (GORA) ERÁIÑ. Amorratu eragin, higuindu.. Aurtengo udan umiak burutik ein ddoste./ Len ijittuak burutik gora eitten . Sin. burúzkainka eiñ.
- burútik éindda égon. (b). esapidea. BURUTIK JOTA EGON, ENDREDAUTA EGON. Zoratuta egon.. Tontokerixa orrek eitteko burutik eindda egon bia da..
- burútik etára eráiñ. (d). esapidea. Buruan sartutakoa atera.. Ezin dotsa burutik etara eraiñ eztala bere kulpia.. Ezezkoetan, batik bat. Hilarik, ezin zuela nahita ere erdaraz egin, esateko darabil. Entendidu bai, baiña dana gaixki. «La» esan bia dan lekuan «lo», «lo» esan bia dan lekuan «pe», dana aldrebes. Eta aura eztao burutik etara eraitteik neri .
- burutik loka. (d). esapidea. Zoratuta, asko edo gutxi.. Ori beti egon da burutik loka samar./ Izotza igual, eta kamiseta utsian ibiltzen zan burutik lokatzen asi zanian. .
- burúzkainka eiñ. (c). esapidea. Amorratu eragin, gogait eragin.. Mutiko demonio orrek buruzkainka eitten dotsa amandriai. .
- buskan erakutsi. (-). esapidea. "Educar al perro.. Gaztetatik buskan erakutsittakua zan txakurra." (SB Eibetno). .
- búskan ibílli. (c). esapidea. BUXKAN IBILLI. Zerbaiten bila ibili, txakurra, adibidez. Baita pertsona bat, disimuloz, zerbaiten bila edo zerbaiten atzetik dabilela somatzen dugunean zerbaiten buskan dabilela esan ohi da errezelo txarrez. Andar buscando, andar husmeando, por ejemplo un perro, o una persona que busca algo con disimulo.. Kazari ori askotan ikusten dot gure sagastixan eta zerbaitten buskan ibiliko da (sagarrak, gaztainak...)./ Ori ezta gurera berbetara bakarrik etorri, zerbaitten buskan ibiliko da./ Txakurra batera ta bestera dabill, zeozen buskan.. Txakurrari zera esan ohi zaio bila has dadin: Buxka, txakurra, buxka!.. buskan erakutsi, . (-). esapidea. "Educar al perro.. Gaztetatik buskan erakutsittakua zan txakurra." (SB Eibetno). ..
- dabillen lekuan. (c). esapidea. "Edozein lekutan dabilela ere .. Mutiko ori tripazorririk barik ibilliko da dabillen lekuan..
- datórren, datorréna. (a). esapidea. DATORRENA DATORRELA. El próximo; (mes, año, semana ).. Datorren astian da konziertua./ Eztakitt noiz dan ilbete, aste ontan ala datorrenian.. DATORRENA DATORRELA. esap. Gerta dadila gerta beharrekoa. Gauzak ondo eitten aleginduko ga eta gero datorrena datorrela..
- demas-demasa ez izan. (c). esapidea. DEMAS-DEMASA EZ EGON. Badaezpadakoa, eskasa izan, egon.. Aurten tomatiak eztare demas-demasak./ Felix ikusi dot. Gizajua eztago demas-demasa. . démas, demása. (b). adjektiboa. MAS. Handia, itzela. Grande, enorme.. Mozkor demasa arrapau giñuan atzo./ Jesus zelebria da demasa.. Artikuluaz ia beti.. Ik. mortála, itzala, demaséko. demas-demasa ez izan, . (c). esapidea. DEMAS-DEMASA EZ EGON. Badaezpadakoa, eskasa izan, egon.. Aurten tomatiak eztare demas-demasak./ Felix ikusi dot. Gizajua eztago demas-demasa. . démas, demása. (b). adjektiboa. MAS. Handia, itzela. Grande, enorme.. Mozkor demasa arrapau giñuan atzo./ Jesus zelebria da demasa.. Artikuluaz ia beti.. Ik. mortála, itzala, demaséko. . demas-demasa ez izan, . (c). esapidea. DEMAS-DEMASA EZ EGON. Badaezpadakoa, eskasa izan, egon.. Aurten tomatiak eztare demas-demasak./ Felix ikusi dot. Gizajua eztago demas-demasa. . . démas, demása. (b). adjektiboa. MAS. Handia, itzela. Grande, enorme.. Mozkor demasa arrapau giñuan atzo./ Jesus zelebria da demasa.. Artikuluaz ia beti.. Ik. mortála, itzala, demaséko... demasak eiñ, . (-). . Ik. demasékuak eiñ, esan, entzun....... demasak eiñ, . (-). . Ik. demasékuak eiñ, esan, entzun......
- demasékuak eiñ, esan, entzun.... (-). esapidea. DEMASAK EIÑ.... Sekulakoak egin, esan, entzun.... Demasekuak esan zotsan uskerixa bateaittik. . Ik. kríston, egúndoko, sekuláko.
- derrigórra izan. (c). esapidea. DERRIGORREZKÚA IZAN. Nahi eta nahiezkoa, behar beharrezkoa izan.. Karneta etaratzeko derrigorra da fotografixak etaratzia./ Entzun, derrigorra ezpada ez urten etxetik..
- derrigórrak emon. (c). esapidea. Estuasunak eman, behar handiak bultzatu.. Edurtia, ta jateko guztia gastauta, ta derrigorrak emon zotsenian amandria zarra jan ei juen ijittuak./ Itxuria turistok, derrigorrak emon dotsenian uretara salto ein ddabe. .
- derrigórrak eraiñ. (c). esapidea. Premina handiak bultzatu.. Azkenian derrigorrak eraindda etxera bueltau zan. .
- desesperauta bizi. (b). esapidea. Ziero desesperauta bizi da gizona.. Ziero desesperauta bizi da gizona. .
- deskuiduan arrapau. (c). esapidea. Ezustean harrapatu..
