du

1. lotu. (a). du aditza. Atar.. Lotuizu txakurra.. Ant. eskátu. Ik. katanlótu, dantza-lótu, librau, jaraiñ.

lúarrixa eiñ. (d). du aditza. Lur berria egin. Roturar una tierra por primera vez.. Luarrixa eitten jardun da, ba luarrixa labrau. Lanbarrixa esate jako leku berrixan luarrixa eiñ danian. Lanbarrixa ein dda. Don.. Sin. lanbarríxa eiñ.

1. lumatu. (b). du aditza. Desplumar.. Kazarixei arrapatzia gustatzen jakue, baiña lumatzia ez..

2. lumatu. (c). du aditza. Desplumar en el juego.. Bingotik lumatuta urten giñuan.. Sin. narrutu.

lurméndu. (d). du aditza. LURBANDU. Elurra kendu une batean, inguruan oraindik zuri dagoenean. Baita elurra kendu, besterik gabe.   Derretirse la nieve en un espacio rodeado de nieve. También desnevar.. Lurmendutako leku baten ein zeben lo./ Lurmendu zaiñ egoten zittuan zaldixak larrera botatzeko.. Ik. lurmen.

luzátu. (b). da-du aditza. LUZÉTU. 1. luzatu, . (b). da-du aditza. LUZETU. Luzetu.   Alargar(se) tanto en el tiempo como en el espacio, estirar.. Matrikulatzeko plazua luzatu ein ddabe./ Guazen kanpora ankak luzatzera./ Eguna luzatzen asitta dago.. Biak entzuten dira, baina pertsona handi egiteari buruz LUZETU gehiago, eta denborari buruz LUZATU. Zela luzetu dan zuen mutikua. .. 2. luzatu, . (d). da-du aditza. Erraminta baten ahoari, altzairatu ondoren, mailukarekin forma eman.. Beiñ pegaitten danian ba geo aiketa aixkorian formia emun arte, aiketa luzetu arte, ta gero azkenian desteran. Jen. ..

1. luzatu. (b). da-du aditza. LUZETU. Luzetu.   Alargar(se) tanto en el tiempo como en el espacio, estirar.. Matrikulatzeko plazua luzatu ein ddabe./ Guazen kanpora ankak luzatzera./ Eguna luzatzen asitta dago.. Biak entzuten dira, baina pertsona handi egiteari buruz LUZETU gehiago, eta denborari buruz LUZATU. Zela luzetu dan zuen mutikua. .

2. luzatu. (d). da-du aditza. Erraminta baten ahoari, altzairatu ondoren, mailukarekin forma eman.. Beiñ pegaitten danian ba geo aiketa aixkorian formia emun arte, aiketa luzetu arte, ta gero azkenian desteran. Jen. .

1. luzídu. (b). du aditza. Lucir(se).. Armaixo orrek eztau bape luzitzen baztar orretan./ Gaur luzidu biakozu soiñeko barrixa./ Familixa guztian aurrian majo luzidu zan. .

2. luzídu. (d). du aditza. Igeltseroak azken ikutua eman paretari planaz eta eskaiolaz.   Enlucir paredes.. Planiau igeltsuaz egiten da eta luzidu eskaiolaz. Azkar ibili beharra omen dago luzitzen, eskaiola berehala gogortzen delako.. Ik. sarpíau, rasíau.

2. madarikatu. (d). du aditza. Maldecir. Aditz gisa. Egun guztia danagaittik madarikatzen pasatzen dau. . Aditz gisa MADARIKATZEN forma besterik ez dut entzun. Maldiciendo. Egun guztia danagaittik madarikatzen pasatzen dau.. komentario 1

1. maillatu. (b). da-du aditza. Abollar(se), magullar(se).. Atzo ekarrittako kotxia gaur maillatu dau./ Sagarrak agiakin eretxi ezkero maillatu eitten die. . Ik. aputxúrrau, mazpílddu.

2. maittatu. (d). du aditza. MAITTATU ERAGIN. Abere-amak, ardiak batik bat, bere kumeaz arduratu, erroa edaten utziz, etab.   Hacer caso la oveja u otro animal a su cría.. Izateittuk ardixak umia maittatze eztabenak; derriorrian eutsitta esnia artu erain biar izate jakuenak. Billotxa maittatze eztaben ardixak izateittuk. -Eta zer egiten jakue? -Ba elduta derriorrian eran eraiñ. Beixak pe tokau izan dittuk txalai ostikoka ein izan jauenak pe. Klem./ Kostata baiña azkenian maittatu dau bere umia.. MAITTATU ERAGIN ere bai, beraz. Honetarako modu bat omen da txakurra tartean sartzea.. Ik. máitte izan.

1. maittatu. (c). du aditza. Pertsonei buruz, maitte izan erabiltzen da ia beti. Animalia edo gauzez entzun daitezke inoiz maittatzen eta horrelakoak.   Amar.. Eztakitt ama ala amak jartzen dotsan bazkaixa maittatzen daben geixao./ Orrek alkar maittatzen eztabe lan aundirik izango (pertsonak). .

3. máitte izan. (a). du aditza. Amar.. Maitte (bukatua), maitte (bukatugabea), maitteko edo maitte izango. Amar. Seme-alabak paiño geixao maitte dau txakurra. . Ik. nai izan. máitte eztáben, maitte eztabéna. (c). MAITTATZEN EZTABEN. Bere umeari erroa hartzen uzten ez dion ardia.. Egoten badia dozenerdi ardi maitte eztabenak, da beste dozenerdi bikixak eittuenak, akabo. Luis.. Baita, amak maite ez duen bildotsa, maite ezaren pairatzailea, alegia.. Ik. maittatu..

maittía izan. (c). du aditza. Oso estimatu euki, asko maite zerbait edo norbait.. Oso maittia dau bere txamarra zarra./ Zuen neskatillak oso maittia dabe gure mutikua./ Kuadrilla orrek oso maittia dau Infernuko tabernia. .

makáldu. (b). da-du aditza. Debilitar(se).. Sikute onekin makaldu ein ddie ortuko landarak. .

makúrtu. (b). da-du aditza. Agachar(se), inclinar(se).. Pezeta bategaittik jentia ezta makurtu be itten./ Burua makurtuizu baezpadabe.. Gorputzagatik ia bakarrik. Gauzak, arbolak esate baterako, okertu, batik bat. .

malúskau. (d). da-du aditza. Muskildu, lardaskatu. Magullar(se), estropear(se).. Umiak oillaskua jan ez, baiña dana maluskauta laga, bai./ Txakurrak sagar guztiak maluskau dittu.. Perretxikuak, adibidez, plastikoan nola-hala ekartzen badira, maluskauta geratzen dira.. Ik. mazpílddu, muskílddu.

2. manejau. (c). dio-du aditza. (lagunartekoa.) Robar, hurtar, birlar dinero etc., a escondidas, subrepticiamente.. Bos milla duro manejau jotsan aittai karteratik. .

3. manejau. (c). du aditza. Gidatu.   Manejar, conducir.. Amar urterako bazekixen kotxia manejatzen.. Baita norbait erabili. Neskatilliak nai daben moduan manejatzen dau anaia. .

2. mangáu. (d). du aditza. MANKAU. Jipoitu, tratu txarra eman norbaiti.   Maltratar, golpear a alguien.. Ze deretxo daukazu ola gure umia mankatzeko./ Egon trankil, eztot mankauko ta.. Ia galdua erabilera honetan.. Ik. matrákau.

1. mantendu. (b). da-du aditza. Elikatu.   Alimentar(se).. I mantendu biar abenak pe etxaukak lan edarra./ Italianuak ixa pastiakin bakarrik mantentzen die. . mántentze aldéra, . (c). Mantenuaren truke. . Sorgiña i zan Bitorianatxo ori, lanian ibiltze i zan etxeik etxe mantentze aldera. Ben. (AA BergEus, 338. o.)...

2. mantendu. (b). da-du aditza. Mantener(se).. Franco berrogei urtian mantendu zan poderian./ Arek eztau esana mantendu.. Erabilera hau berri samarra izan daiteke..

mantsótu. (c). da-du aditza. Mantso bihurtu.   Amansar(se), desbravar(se).. Zaldixa asko mantsotu da aspaldixan./ Ori be mantsotuko dau edadiak./ Ezkontzia komeni jak iri puxkat mantsotzeko.. Pertsonez ere bai, baina abereak gogoan izanik, ziur asko.. Ik. umílddu, otzándu, apáldu.