izena
- ikastáille, ikastaillía. (c). izena. Ikaslea. Alumno, "aprendedor".. Nere moduko ikistailliak izengo zien da igual pentsauko zeben derrior ikisi bia zebela, da eziñ ikisi. Maistruak kulpak. Eli. . IKISTAILLE dio Elisak..
- ikástola, ikástolia. (a). izena. Ikastola. .
- íkatz, ikátza. (a). izena. IKETZ. Carbón.. Adinekoek Iketz, ikezgiñ... (eratorri guztietan) darabilte ia beti. Gazteagoek ikatz gehiago.. ikatza egosi, . (c). aditza. IKETZA EGOSI. Hacer (cocer) carbón vegetal. . .. ikatz xe, ikatz xeia. (-). izena. IKETZ XE. Ikatz xehea, iduria. Carbón menudo.. Praserotaako ta erute zan, ikez xeia esate zan. Mateo. ..
- ikatz xe, ikatz xeia. (-). izena. IKETZ XE. Ikatz xehea, iduria. Carbón menudo.. Praserotaako ta erute zan, ikez xeia esate zan. Mateo. .
- ikatz-kaku, ikatz-kakua. (d). izena. IKETZ-KAKU, IKEX-KAKU. Gancho para sacar el carbón de la carbonera.. Ortz bakarra, len esan dotena, ikex-txakua, iketza etaatzekua. Mart.. Sin. ortz-bakar, kako, -u.
- ikatz-lan, ikatz-lana. (c). izena. IKETZ LAN. Trabajo que realizan los carboneros.. Ni neuk etxeako ei neban, eta emengo iketz-lana geixena bakoitza beretako izeten zan. Mateo. .
- ikatz-plaza, ikatz-plazia. (d). izena. IKETZ-PLAZA, IKEZ-PLAZA. Ikatz egin berria zabaltzeko eta edukitzeko lekua.. Eoten da, ikez-plazia esate ako, iketza etaa ta eukitzeko leku bat. Mart. .
- ikatz-txapa, ikatz-txapia. (d). izena. IKETZ-TXAPA, IKEZ-TXAPA. Ikatz-zaku beteari puntan jartzen zaion zumitzezko estalki borobila.. Zakuak betetze zien, gero ikez-txapak izeten dia; bueltan ipintte ako goiko puntan, da ori ezpada garua ipintte ako. Mart. . Sin. txapa..
- ikatz-zaku, ikatz-zakua. (d). izena. IKETZ-ZAKU, IKEZ-ZAKU. Saco de carbón.. Ikez-zakuak esate akon. Jose. .
- ikazgei, ikazgeixa. (-). izena. "Ikatza egiteko gertautako egur zatixak." (SB Eibetno)..
- ikazgille, ikazgillia. (d). izena. IKEZGILLE, IKAZGIÑ. Ikazkina. Carbonero.. Lengo basomutillek edo ikezgilliek eibena. Mateo.. Sin. ikázgiñ, txendorgille.
- ikázgiñ, ikazgíña. (c). izena. IKEZGIÑ, IKAZKIÑ. Ikatza egiten duena. Carbonero.. Baba-baltzak urdaixakin, ikazgiñen jana./ Ikazgiñak egur-ikatza eitten dabe./ Goimendixan ikazgiñak eta bajanaz ta ikasiñ egurgiñan. Fran.. Sin. txendorgille, ikazgille. ikazgíñan, . (c). adberbioa. Ikatza egiten.. Joantxo ikazgiñan ibilittakua da gaztetan. ..
- ikázgintza, ikázgintzia. (c). izena. IKEZGINTZA. Fabricación de carbón.. Zure aittajuna ikazgintzan ibilittakua da./ Neguan ikezgintzia ta, egur-gertatzia ta. JJp./ Terese makiña bat einddakua zan, makiña bat ikezgintza einddakua. JJp. .
- ikaztei-zulo, ikaztei-zulua. (d). izena. IKEZTEI-ZULO, IKAZTE(G)I. Txondorra egiten deneko gunea.. Pillak einda ikaztei-zuluan, bertan albotan pillak; gertu-gertu geo bertati. Cand.. Sin. txendor-zúlo.
- ikúrriñ, ikúrriña. (a). izena. Euskal Herriko bandera.. Len be ikurriña esaten jakuan Euskal Herriko zerai. Banderia dana, eta Euskal Herrikua esan bia giñuanian ikurriña. Don.. Azen.: ikurríña ere bai. .
- ikusmíra, ikusmiría. (d). izena. Ikusgaia. Tema para ver, para curiosear.. Gaur e, baakizu gaur ero biar ze funziño ero ze ikusmira daon Bergaan? . ikusmiran, . (-). . 1. ikusmirán, . (c). adberbioa. Curioseando.. Goiz guztia dendaik denda ikusmiran ibili naiz./ Jentiak alde ein zun, ikusmiran ibilli zan jentiak eta. JJp. .. 2. ikusmiran, . (-). Jendearen bistan. A la vista de todos, en el punto de mira.. Pinttau pinttauta, minifaldatxo batekin, jente guztian ikusmiran egotia gustatze jako. ...
- 3. ikutu, ikutúa. (c). izena. Antz puxka bat. Cierto parecido.. Aittak pe badauka aittan ikutua./ Nik orri aman ikutua artzen jat.. Pertsonez, batik bat. .
- 4. ikutu, ikutúa. (c). izena. Zoro ikutua.. I, Perikok ikutua etxaukak puxkat?/ Oiñ arte eztok sekula ain gaizki ibili, beti euki jok ikutua, baiña. .
- 2. ikutu, ikutúa. (b). izena. Golpecito, toque, retoque.. Ikututxo bat eiñ orduko garajera daroia kotxia./ Obria akabatzeko ikutu batzuk falta jaku. . tóntotik ikutúik pe ez éuki, . (c). esapidea. No tener un pelo de tonto.. Orrek etxaukak tontotik ikutuik pe...
- ilban, ilbana. (b). izena. Albaina. Hilván.. Lenengo ilbana pasau marketatik; ointxe eitten dana. Maria. .
- 2. ilbarri, ilbarríxa. (c). izena. Luna creciente. Haltza da hilberrian (maiatzekoan) bota behar den zuhaitz bakarra. Ilbarrikuak; orduantxe dau orrek [altzak] kalidadia fuertia, onen-onenian orduan botatakuak, ia beste erozein eur letxe auentatzen dau. Sebas. . Askok ilargia hazten dagoeneko sasoiari soilik esaten dio ilgora, eta ilbarri, berriz, argirik batere gabe dagoen egunari, ilargi berri egunari, alegia. Beste askok ilbarri darabil bi kasuetan.. Sin. ílgora. Ant. ílbera.