adjektiboa
- 1. zikíñ, zikíña. (a). adjektiboa. Sucio, -a.. Oso zikiña da taberna ori.. Insulto gisa era bai. Erek akaauta euken da (ardia), zikiñak alakuak. Mertz. .
- zikiñestáli, zikiñestalíxa. (c). adjektiboa. Nekez zikintzen dena. Arropez esan ohi da, batik bat. Se dice, sobre todo, de la ropa de color sufrido en la que no se notan las manchas.. Jertse au kentzeke darabitt, ain da zikiñestalixa eze.. Sin. loiestari (Aram.).. Sin. loiestari. Ant. zikínkor.
- zikínkor, zikínkorra. (c). adjektiboa. Erraz zikintzen dena.. Erropa zurixa zikinkorra izaten da.. Ant. zikiñestáli.
- 1. zintzo, zintzúa. (a). adjektiboa. Esanekoa. Formal, obediente.. Oso mutiko zintzua da Mikel.. Haurrez ia beti. .
- ziri-sartzáille, ziri-sartzaillía. (c). adjektiboa. Ziriak sartzen dituena. El/la que miente o engaña con habilidad.. Zirisartzaillia, gizurrakin egixan zera esaten dabena. Egixan kolorian gizurra esan da zirixa sartu. Klem./ Alakua zan gure Trapu-trapu ziri-sartzaille okerra. (SM Zirik). .
- zirikalári, zirikalaríxa. (c). adjektiboa. ZIRIKATZAILE. Zirikazalea. Azuzador, -a.. Ola gauzak etaratzen ibiltzen dana bestiai, zerian, zirikalarixa. Klem./ Orregaitik ez ei ziran falta zirikatzailliak diskursua ein zeixan axaxa emonaz. (SM Ezten).. Ik. ziríkau.
- zirkiñ, zirkiñe. (-). adjektiboa. (Leintz.) Avaro, roñoso. (Aran Gatz)..
- zirriborrau, zirriborraua. (-). adjektiboa. Marrazkiak dituena; estanpatua. (Lar Antz)..
- 1. zirtí-zarta, zirtí-zartia. (d). adjektiboa. Zirt edo zart erraz egiten duen pertsona. Se dice de las personas muy decididas.. Pantxika beti izan da zirti-zartia. .
- zíttal, zittála. (c). adjektiboa. Jenio gaiztokoa, beti berea egin beharrekoa, inori gaizki opa diona... De pésimo genio, bellaco. "Que hace la suya pero sin brusquedad." (Izag Oñ).. Zittalaua da zittalaua. gaztaiña lokotza lezkotxe zittala izan, . (-). esapidea. (Eibar.) Oso zitala izan. (AAG Eibes)..
- zíztriñ, ziztríña. (b). adjektiboa. Argala, geldigorra. Esmirriado, -a, poca cosa, inquieto, -a.. Ume ziztriñ onek leporaiño nauka. .
- zóko, zokúa. (c). adjektiboa. Bentilazio gutxiko lekua, eguzkirik sartzen ez den parajea. Dícese del sitio o paraje sombrío, encajonado.. Zuen soziedadia politta dok, zoko xamarra izatia eze./ Paraje zokuan dago Plazentzia.. Paraje, leku eta gisako hitzei lotua, batik bat. .
- zóli, zolíxa. (d). adjektiboa. Ernea, adi egon ohi dena, beti agur egin ohi duena... Aspaldi honetan txakur argiez entzuten da ia bakarrik. Se dice de las personas atentas, de las que saludan en la calle, etc. Ultimamente apenas se usa más que para calificar a los perros inteligentes.. Zolixa atentua ero. Erozein lekutan atento dagon persona bat. Eta txakurragaittik pe bai. . zoli egon, . (d). esapidea. Erne egon, adi egon. Lehenagoko zaharrek erabiltzen omen zuten.. Sin. erne egon, árgi égon..
- 1. zoragarri, zoragarríxa. (b). adjektiboa. Oso ona. Muy bueno, -a, encantador, -a.. Egualdi zoragarrixa ein zeban atzo./ Persona zoragarrixa zan. .
- 2. zorakari, zorakaríxa. (d). adjektiboa. Ixturetatik ihes egiten zalea den behi sorgin eta lapurra. Vaca aficionada a escapar de los cercados.. Euki giñuan bei zorakari bat, beti sagar artera iges eitte zoskuna./ Zorakarixa dok e, bialtzen dok bos bei batera, da jeneral bei formalak alkarrekin ibiltzeittuk larrian, baiña bat baldin bada kuadrillan gustatzen etxakona, aura juten dok ola begira, an arrapau ero bestia, da ari zorakarixa. Sorgiña ero zorakarixa. Don. . Arantzazu Mendian ardia da nagusi, eta bitxia da hango ikuspuntu kontrajarria: "Se dice de la oveja acostumbrada a entrar en los cercados." (Izag Oñ)..
- zorókillo, -a, zorókillua, -ia. (c). adjektiboa. ZORÁKILLO. Zoro samarra. Locuelo, -a.. Bai, ori be zorokillo majua izan zuan bere denporan. .
- zorristo, zórristua. (d). adjektiboa. Zorritsua, kalamidadea. Pertsonez nahiz abereez, txakurrez batik bat. Piojoso, calamidad.. Alako zorristo batekin ezkondu zonan azkenian./ Ator ona, zorristo! (txakurrari). . Apelatibo gisa, batik bat; bestela zorritsu. Etim.: «zorri-biztu», ziurrenez..
- 3. zórro, zórrua. (c). adjektiboa. Pentsatzen duena kanporatzen ez duena. Reservado, -a, arisco, -a, poco comunicativo.. Zorruaua da zorruaua..., egun guztia berakin da etxatsu berbaik etarako./ Anai zarrena beti izan da zorro xamarra. . Ik. mozorro. zorro-zorro, . (-). onomatopeia. "Sonido del dormir profundo.. Horrek daka osasuna, horrek! Jan ondo eta lo zorro-zorro." (SB Eibetno). .. zórro-zórro egon, . (c). esapidea. ZÓRRO-ZÓRRO IBILLI. Serio, inori konfiantzarik eman gabe egon, ibili.. Kuadrillan be beti zorro-zorro ibiltzen da. ..
- 1. zorrotz, zorrótza. (a). adjektiboa. Afilado, -a.. Ant. amots. lábaiñia baiño zorrótzaua. (c). esapidea. Oso zorrotza...
- 2. zorrotz, zorrótza. (b). adjektiboa. TXORROTX. Pertsona zurrunez eta disziplina zaleez esan ohi da. Se dice de las personas muy rígidas y disciplinadas.. Oso zorrotza da umiekin. . TXORROTX ere bai. Honek oraindik zentzu despektibo gehixeago du. Bestiekin txorrotxa da petral aura, baiña bere buruakin ez..
- 3. zorrotz, zorrótza. (c). adjektiboa. Zentzu positiboan ere esaten da. Se dice de las personas agudas, precisas en su trabajo, ingeniosas, etc.. Politikaz eskribitzen dabenian zorrotza da Ortzi. .
- 1. zuri, zuríxa. (a). adjektiboa. Blanco, -a.. Ik. edúrra zúri. zúri pintau, . (b). Pintar de blanco.. Etxia zuri pintau dabe...
