Skip to main content

Hiztegia: bilaketaren emaitza

Errore mezua

Bilaketa azkarra Bilaketa aurreratua

-esa, -esia. (c). Atzizkia. Halakoren emaztea izendatzeko erabili ohi den atzizkia. "Monzonesía": Monzonen emaztea. Normalean apeliduaren, karguaren edo gaitzizenaren ondoren; jende handi edo ezagun samar zenbaiti ezarria, batzuetan ez ironia apur bat gabe. Monzonesía, Payrosesía, Alkatesia, Baskesía... “Entzuna eukiko eban Maria Baskesia. Aniz./ Monzonesia oinddio or ikusten jonat bolantian aidoso asko.
-garren, -garrena. (a). garrengo. Hurrenkera atzizkia. Irugarren eguna. Urte bigarrengo barrixa (umea), aura azten zanian beste bat barrixa, urrenguan beste bat barrixa./ En el año treintaiseis, gerriak urten eta bi illabete arrengo uste ot, diesiotxo de julio egunian urte zeban, eta nik uste ot bi illabete arrengo naparrak etorri ziala ona. (Lar Antz)./ Zuk naiz da ogetamar urte euki, zeure denporan, ogetabosgarren urtearrengo piñu aura, material aura, aprobetxau leike. (Lar Antz).” Esaerak: Pitxilipeta orixa, iru egungarrengo eurixa. Esaera. Oñati. pitxilipeta orixa, urtebetegarrengo eurixa. Tximeleta horia ikusten bada, euria laster. (Izag Oñ).
príxa, príxia. (a). Izena. Prisa. Esaerak: Beti prixaka ta beti aillegau ezindda. EsapideaEsaera. Beti arrapataka. Beti prixaka ta beti aillegau ezindda.(Lar Antz).” -Gaur atsaldian izan bi da derrior. -Mundua biribilla da eta luzia. EsapideaEsaera. "Presaka dabilen bati esaten zaio, gauzak egiteko geroago ere denbora eta aukera izango direla adierazteko, mundua ez dela horregatik bukatuko." (Lar Antz). Esamoldeak: príxaka. (a). Adberbioa. Presaka. Beti prixaka ta beti berandu.
-giñ. Atzizkia. -kiñ. Ogibidea adierazten duen atzizkia zenbait langintza zaharretan: argiñ, teillegiñ, ikazkiñ...
-gíñan. Atzizkia. Zerbait egiten ari dela adierazten duen atzizkia: txalgíñan, umegíñan, ogigíñan, ikazgiñan, txixa(g)iñan, kaka(g)iñan, teillagiñan... Julien kakagiñan dago./ Goimendixan ikazgiñak eta bajanaz da ikasiñ egurgiñan. Fran.” Baita -GI.
-iñéro, -iñerúa. (a). Atzizkia.
1.káixo!. (a). Interjekzioa. Hola, que tal. Kaixo, ze moduz? .” ohar bat Esaerak: -Kaixo, gizon. -Zer moduz Mixon? -Ondo Beteixon. -Jun da preguntaixon. Esaera. Agurtzeko esaera. Mixo eta Beteixo Antzuolako bi baserri dira.
-keta, -ketia. Atzizkia. Atzizki ezaguna; ondorengo esanahian da bitxi samarra:. An etzan zelaiketaik: beeko zelaixa; zelairik Idetondokua bakarrik. Mertz./ Emengo moduko jaiketaik ez pentsau topauko dozunik ortik ziar. Izenaren atzetik jarririk, abstrazio ikutu bat eransten dio goikoak bezalakoetan. Adinekoek bakarrik erabilia..
-kía. (d). Aditz transitibo banaka batzuei hikako (m) agintera zentzua eransten dion atzizkia. Ekakia jertse ori./ Ikusikia ia aitta agiri dan./ Erosikia pare bat ogi. Aditz nagusiari erantsia..
-kingo, -kingúa. (d). Atzizkia. -kikoa. Zerbaitekikoa. Tratua, harremana, batez ere Nik arekinguak aspaldi ein nittuan./ Guk odolostiakinguak aitta geixotu zanian akabau giñuzen. Amak dio lehen oso erabilia zela. Egin edo akabau aditzekin esan ohi da gehienbat, baina bestela ere bai; egurrakingua esan digu egurrez egindakoa zentzuan Egotxeagako Joantxok..
-kónde, -kondía. (d). Atzizkia. -konda. -kote, talde atzizkia. · Sufijo de grupo: irukonde, boskonde, amarkonde. Nora doia baiña irukonda au? content_copy -kote.
-kote. 1.-kote, kotía. (b). Mardultasuna adierazten duen atzizkia. Mutikote, gizakote, liburukote... 2.-kote, kotía. (c). Talde atzizkia. Irukote politta juntau zate. content_copy -kónde.
-kotx, -kotxa. Atzizkia. -koitz.
1.-kúma, -kumía. (b). Izena. -kume. Hitzaren bigarren osagai gisa, animalia-umea. · Cría de animal. Mutikotan txori-kuma billa ibiltze giñan./ Lau katakuma dauzkau. Txerrikuma, astakuma, konejukuma... Soilik esan behar denean: ume. Astuak bi ume eittu..
lízar
lízar.
lizar
1.lizar, lizárra. (a). Izena. botanika. Fraxinus excelsior. Fresno. Leku hezeetan, errekondoetan batik bat, egon ohi da. Fruitu berde, luze, zapalak izaten ditu pilan zintzilik. Jendeak uste duenez, lizarrak fruitu asko duen urtea emankorra izaten da. . 2.-lizar, -lizarra. (d). Izena. Zuhaitz luzea, arbolaren izenari lotuta: pago-lizar, gaztaiña-lizar, piñu-lizar... Gerrixan ebai eta gero adarrak etaratzeittuanian, aura dok pago-motza, eta bestela luzia lagatzen danian, pago-lizarra ero pago-luzia. Klem.”
-obi. Atzizkia.
3.-oi.
óntzi. 1.ontzi, ontzíxa. (a). Izena. Cacharro de cocina, vajilla. Tambien recipiente en general. Armaixuan dauzkazu ontzixak. Sukaldekoei janontzi ere bai.. Esamoldeak: ontzixak garbittu. (a). Hacer el fregado. Sin. arrikua eiñ (ia galdua).. 2.-ontzi, -ontzixa. (c). Konposaketaren bigarren osagai bezala, joera adierazten du.