Oñati
- atéeta, atéetia. (c). izena. (Oñati.) "Toda la delantera .
- atxillo!. (d). interjekzioa. (Oñati.) ATXILLO. Araotzen gerra ostera arte egiten zen "ankaideka" izeneko ume-jolasean, lurrean zegoenari, ukituz gero, atxillo! esaten zitzaion eta ordutik aurrera lotuta geratzen zen. Ez lotzeko, elizatariko aulkietara igo beharra zegoen. .
- atzekalde ona edo txarra euki. (b). esapidea. (Oñati.) "Atzekalde ona, txarra xakok: se dice de una persona de buena o mala conducta, de mucha o poca reserva de dinero." (Izag Oñ).. Ik. atze ona euki.
- 2. áusi. (c). du aditza. (Oñati.) Likidoren bati (ura, esnea...) hotza kendu, baina berotu gabe.. Esnia ausitta dago, baiña gura badozu berotu be egingo dotzut. .
- azkóskor, azkóskorrak. (c). (Oñati.) "Los últimos nudos de los dedos." (Izag Oñ). .
- 2. berdoztu. (-). aditza. (Oñati.) "Limpiar los callos en agua hervida; quitar las últimas plumas de un ave con agua hervida; limpiar las madejas. BERDOZTUTA: sin asar (una manzana)." (Izag Oñ).
- beriela. (a). adberbioa. (Oñati.) Berehala. Enseguida .
- edur-lápatx, edur-lapátxa. (d). izena. (Oñati.) EDUR-LAPRATX. Lurra ia estaltzen ez duen edur kixia.. Edur-lapatxa dago, irin-kapa baten moduan./ Edur pixkiña dauanian esaten da: edur-lapatxa egin xok. (Izag Oñ).. Ik. txirkora.
- edúrramill, edúrramilla. (d). izena. (Oñati.) Edur-bola handia. . "Edurramilla eiñ: hacer la bola (grande) de nieve.. Ik. amill.
- Edurren gaiñeko egua, ezin izan berua. (-). esaera. (Oñati.) (Izag Oñ)..
- egúsarittako errópa, egúsarittako erropía. (d). izena. (Oñati.) EGUSITTAKO. Jai egunetako arropa. Ropa de fiesta.. Zer eitten dozu zuk astelen buruzurixan egusarittako erropia jantzitta.. Egusittako ahoskatu ohi da. Ia galdua.
- elorrixo ikusi. (c). esapidea. (Oñati.) ELORRIXO JUAN BARIK IKUSI. Gorriak ikusi.. "Elorrixo ikusita naok ni: vió negras..
- epaitz, epaitza. (d). izena. (Oñati.) "Epaitza, mendi-epaitza, la línea divisoria de dos vertientes del monte." (Izag Oñ) .
- 2. erasan eiñ. (c). dio aditza. (Oñati.) ERASANDU (LEIN.). "Resentirse de algo, de un esfuerzo o de un exceso, por ejemplo.. Asko erasan xao orri: la enfermedad le ha hecho mucho efecto." (Izag Oñ)./ Karriuen geratu be ein barik ibiltten gitzuan gu. Gero erdixetan erasandute, baiña jarri horretaiko pegau gorrixetako bat eta aurrera. (AA ArrasEus, 224. o.)..
- eria baiño zaillago. (c). esapidea. (Oñati.) Hedea baino zailagoa. "Más duro, curtido (persona) que la correa del yugo." (Izag Oñ).
- 2. erreka, errekia. (d). izena. (Oñati.) Araotzen, lixiba-lekua edo labaderoa esateko ere erabiltzen da; auzunetan orain dauden puxeta-lekuak jaso aurretik garbiketok errekan egingo zirelako, agian.. —Nora zoiaz? —Aizkorbeko errekara, zuen alkondarak garbiketara. .
- errétillu, errétillua. (c). izena. (Oñati.) "El plato grande de barro en que podían comer unas seis personas." (Izag Oñ). .
- errétorta, errétortia. (d). izena. (Oñati.) "La tela muy fina y buena que se traía de fuera. Erretortazko izaraak: las sábanas muy finas de tela de fábrica." (Izag Oñ)..
- Etzara etorriko Jesukriston bizarra urdinddu arte. (-). esaera. (Oñati.) "Etzara etorriko Jesukriston bizarra urdinddu arte: no vendrá usted nunca."(Izag Oñ)..
