Angiozar
- a. (a). izenordaina. (Angiozar., Eibar., Leintz., Oñati., Ubera.) Hura. · Aquel. . A da nere anaia.. komentario 1 Sin. áura.
- áize. (-). (Angiozar.) AIXE (ANG., LEIN., EIB.), AXE. 1. áize, aizía. (a). izena. Viento.. Gaur eztabill aizeik.. Haizea «ibilli» egiten da.. Ik. amillan, atxbítarte égoe, gaillégo áize, matákabras áize, gose-áize, mendébal, nórde, ípar, napár-égoe. . Aizia otza dago, baitta illun ere; joan ere nai nuke, baitta egon ere, . (-). esaera. "Dena egin nahi, baina ezin aukeratu zer egin." (Lar Antz). .. . Aizia buruan eta ibilli munduan, . (-). esaera. (Lar Antz). Pertsona haizetsuei esan ohi zaie, umorez. .. . aizía ártzera biáldu, . (b). esapidea. Mandar a tomar viento.. Aprobau zebanian aizia artzera bialdu zittuan liburuak. . Sin. kakatára bialdu.. . aiziekin ibili, . (-). . 2. aiziekin ibili, . juanmartin. (-). esapidea. . Ik. áiziak artu.. 1. aiziekin ibili, . juanmartin. (c). Gogoekin ibili.. Taberna bat ipintzeko aiziekin dabil aspaldittik.... . aizia emun, . (-). . 2. aizia emun, . juanmartin. (c). esapidea. Bidea edo adorea eman.. Lendik pe eztauka besteik buruan, eta zuk aizia emoixozu gaiñera... 1. aizia emun, . juanmartin. (c). esapidea. Bururatu, gogoak eman.. "'Edurra dator Naparruatik' kantatze giñuan aizia emute zoskunian." (Lar Antz)... . áiziak artu, . (c). esapidea. AIZIAK ERABILI, EUKI, IZAN; AIZIEKIN IBILI. Handikeriazko edo fantasiazko asmoak buruan izan. Llenarse de veleidades, fantasiosos proyectos, etc.. Egundoko aiziak artu zittuan loterixia tokau jakonian./ Aixiak darabiz etxetik kanpora iges eitteko. (Etxba Eib)... . aizía etara, . (c). du aditza. Haizea korritzen hasi.. Aizia etara dau eta bentanak ixtera noia. ... 2. áize, aizía. (c). izena. Gogoa, adorea.. Baiñe lenengotik pe haixe haundik barik juen nitzuan ta hamalau urteaz profesionalera juen nitzuan. (AA ArrasEus, 198. o.).. 3. áize, aizía. (b). adjektiboa. (despektiboa.) Buruarina, txoriburua, haizetsua. Casquivano, -a.. Zure alaba ori aize xamarra da.. Sin. aizetsu.. 4. áize, áiziak. (b). izena. Ume txikiek, haur jaioberriek, batik bat, izan ohi dituzten aupezak, negarra edo loa galtzea ekartzen dietenak. Flatos. Ventosidades que muy a menudo tienen los niños pequeños y por las que se sienten muy molestos hasta expulsarlas.. Gure txikixak eztosku lo eitten laga aiziak bota dittuan arte./ Ola negarrez jarduteko aiziak eukikoittu...
- arto-txakur, arto-txakurra. (d). izena. (Angiozar.) Eskorpioiaren antzeko zomorro bat omen da. (?). .
- egabera baltz, egabera baltza. (b). izena. (Angiozar.) Apus apus. Beltxijoia, enara beltza. Vencejo.. Sin. beltxijóe, abijói.
- eltxaior, eltxaiorra. (d). adjektiboa. (Angiozar.) Temosoa. Frankoa edo noblea ez dena.. Zela izan leike personia ain eltxaiorra!.
- eltxaiorkerixa, eltxaiorkerixia. (d). izena. (Angiozar.) Azpikeria, tema.. Juan egin bier jonat, eltxaiorkerixetan ibili barik. .
- gaitz. (-). (Angiozar.) GATX (UB.-ANG., LEIN.). 1. gáitz, gáitza. (b). izena. GATX (UB.-ANG.). Gaixotasun luzerakoa edo grabea. Enfermedad de difícil curación.. Azurretako gaitza ei dauka./ Kanzerra, dagonik gaitzik txarrena./ Iñon ona ikusi eziña da orren gaitza.. Ik. gaixo. . gáitz eiñ, . (b). dio aditza. GÁTX EIÑ . Kalte egin.. Orri eranak gaitz eitten dotsa./ Eneban ori esan zuri gaitz eitte arren.. Sin. kálte eiñ... 2. gáitz, gáitza. (c). adjektiboa. GATX (UB.-ANG.). Zaila. Difícil.. Euskeria ez da esaten daben bezin gaitza./ Ondo ondo artu ezkero ezta persona gaitza./ Lana askoko ardixa asko be gatxaua da mozten. Enr.. Sin. nékez, zaill..
- goittei, goitteixa. (d). izena. (Angiozar.) Ganbaran altura baten jartzen zen egurrezko plataforma. .
- 1. ítxi. (a). dio-du aditza. (Angiozar., Leintz., Oñati., Ubera.) Utzi. Dejar. Orduantxe billurtu eta fubolai itxi ein nutzan. (AA ArrasEus, 186. o.) / Gaur panaderuak eztau ogirik itxi.. Osintxuko oso adinekoek ere bai. Iru ume itxi zittuan. Aniz. Mertzedesek dio itxi eta laga, bata zein bestea ezagutu dituela txikitatik.. Sin. laga.
- 1. lar. (b). graduatzailea. (Angiozar., Leintz., Ubera.) Demasiado.. Uste juat lar aguro ibiltzen aizela autuen. .
- lárrarte, lárrartia (Ub.-Ang.).. (b). izena. (Angiozar.) Arantzadia. Zarzal.. Oiñ larrartia da len ortua zana./ Larrartetik (edo larra artetik) urten ezindda demasak ein giñuzen. . Larrarte, substantibo eta hitz bakar bezala sentitzen da batzuetan (1. adibidea) "arantzadia" esango bagenu bezala, eta lar-arte, izen+postposizio, beste batzuetan, 2. adibidean bezala. Gauza bera gertatzen da "arantzarte"rekin.. Sin. arántzarte.
- tripaki-laiño, tripaki-laiñuak. (-). izena. (Angiozar., Antzuola.) "Los cirros (nubes)." (Izag Antz).. Ik. beláiño.
