Azkeneko ekarpenak

Honako hauek dituzu bisitariek erantsitako berba berriak, onespen zerrendan daudenak.

álero, álerua. (c). izena. Alero del tejado.. Bolau gutxi jaukak, alero gutxi jaukak. Don.. Sin. boláu. Ik. txítxinpe.
alétu. (b). du aditza. Desgranar.. Idarrak aletzen diardut. . Sin. garandu.
alfafa. (-). Ik. álpaje.
algara. (-). Sin. barre-algára.
algárratz, algárratza. (d). izena. botanika AGÁRRATZ, AGÁRRATX. Ribes uva-crispa.. Agracejo. Ale garratz-garratzak ematen dituen sastraka. Landaturik hartzen da hemen . Ribes uva-crispa..
1. alegiñak eiñ. (a). du aditza. Saiatu.. Alegiña(k) eiñ arren etxako eskolaik buruan sartzen.. Sin. alegínddu, saiatu. Ik. egíñal.
alégiña(k) eiñ. (-). 1. alegiñak eiñ, . (a). du aditza. Saiatu.. Alegiña(k) eiñ arren etxako eskolaik buruan sartzen.. Sin. saiatu, alegínddu. Ik. egíñal.. 2. alegiñak eiñ, . (b). Erregutu.. Makiña bat alegiñ ein zotsan semiai, estudixatzera juan zeiñ, baiña alperrik...
aldrebéstu. (b). da-du aditza. Okertu, konplikatu, eta baita haserretu.   Complicar(se), enfollonarse, y también, enfadarse.. Gauzak bein aldrebesten asi ezkero, eztauke akaburik./ Uskerixa bategaittik aldrebestu zan ikastolako anbientia./ Bi familixa orrek alkarrekin aldrebestuta dare..
1. ále. (-). 1. ale, alía. (a). izena. Unidad, pieza.. Sagar arbola orrek, amar ale emoittu./ Zazpi txal eruan zittuan ferixara eta etzeban aleik saldu.. Barazki eta frutei buruz, batik bat.. alían egon, . (c). esapidea. Fruta-arbola loretik alera igarota.. Keixia alian zeuala egin zeban izotza.. Ik. loran egon... 2. ale, alía. (b). izena. Labore garaua.   Grano.. Birrindduta ala aletan emoten dotsazu garagarra beixei?.. 3. ale, alía. (b). adjektiboa. Izenaren ondoren jarririk, handia, galanta.   Colocado detrás del nombre, grande.. Egundoko neska alia azi da Miren./ Arek arrapau juan mozkor alia./ Etxuat sekula ikusi alako plaia aleik.. Ik. garau (esanahi berdina dute, baina garau pertsonez bakarrik entzun izan dut).. Ik. garau.. 4. ále, áliak. (c). izena. Zenbaitek potroen, barrabilen eufemismo gisa darabil.. Ik dauzkak aliak, ik.. Ik. pótro, barrábill..
3. ale, alía. (b). adjektiboa. Izenaren ondoren jarririk, handia, galanta.   Colocado detrás del nombre, grande.. Egundoko neska alia azi da Miren./ Arek arrapau juan mozkor alia./ Etxuat sekula ikusi alako plaia aleik.. Ik. garau (esanahi berdina dute, baina garau pertsonez bakarrik entzun izan dut).. Ik. garau.
4. ále, áliak. (c). izena. Zenbaitek potroen, barrabilen eufemismo gisa darabil.. Ik dauzkak aliak, ik.. Ik. pótro, barrábill.
alegere. (-). Ik. álegre.
alegerentzi, alegerentzixe. (-). (Aramaio.) "Alegrantzia, alaitasuna.. Alegerentzi aundixe etorri jako orreaz personiorreaz." (Orm Aram). .
alegínddu. (a). da aditza. Ahalegina egin, saiatu.   Esforzarse.. Sin. alegina(k) eiñ. . Sin. saiatu.
alégiñ, alegíña. (a). izena. Ahalegina.   Empeño.. Alegiñ aundirik etzeban jarri igerixan ikasten.. alégiña(k) eiñ, . (-). . 1. alegiñak eiñ, . (a). du aditza. Saiatu.. Alegiña(k) eiñ arren etxako eskolaik buruan sartzen.. Sin. saiatu, alegínddu. Ik. egíñal.. 2. alegiñak eiñ, . (b). Erregutu.. Makiña bat alegiñ ein zotsan semiai, estudixatzera juan zeiñ, baiña alperrik....
algodóe, algodoi, algodóia. (a). izena. ALGADOI. Algodón.. Don.k ALGÁDOI eta ALGÁDONERA dio. Baiña emen bertan geuk ibilli galeraik e... Algadoneran zuan bat algadoi-balak erabiltzeko ta. Don. .
aldénik álden. (c). adberbioa. ALDEIK ALDE. Alderik alde, zeharretara. Goitik beheraren aurkakoa.   De izquierda a derecha, en oposición a de arriba a abajo, sobre todo cuando nos referimos a terrenos inclinados. De lado a lado.. Aldenik alden goldatu biakou soo aura, goittik bera goldatzeko aldapa aundixa dago ta./ Aldenik alden ebai zeban oiñaztuak arbolia./ Maixa, iru metrokua, aldenik alden dana umez beteta. Ben.. ALDEIK ALDE ere entzun daiteke, baina gutxiago. .
aldéko ándiko, aldéko ándikua. (c). Aldeko baserrian, bi bizitzetatik urrunen dagoena, handikaldeko partekoa.. Aldeko andiko txakurra da ori. .
álde émendik!. (a). interjekzioa. Kendu hemendik, fuera hemendik.. Ik. áide!.
aldéko. (-). 1. aldeko, aldekúa. (b). izena. Alde, fabore dagoena.   Partidario. Francon aldekuak ixillik dare aspaldian... 2. aldeko, aldekúa. (b). izena. Partekoa, ezkontza baten, adibidez.. Nobixuan aldekuak baztar baten jarri zien eta nobixianak beste baten. .. 3. aldeko, aldekúa. (b). izena. Baserrietan, zure etxetik oso gertu . Juan zaittez aldekora ta emon daizuela gatz puxka bat.. Teilatupe batekoa den etxebizitzari etxekon edo besteko. Teilatupe diferentekoari aldeko. Dena dela, Txangala auzoko ugarrixarrek elkarri etxekoneko esaten diote, Ugarriaga biak elkarrengandik 200 metrora egonik. . . aldéko eméndiko, aldéko eméndikua. (c). izena. Aldekoan, hemendiko aldetik dagoen etxebizitza.. Aldeko emendikuan txarrixa il ddabe.. Artizak, —han jaioa naiz ni,— bi baserri eta lau etxebizitza dira, eta goiko hitzak erabiltzen ditugu. Andiko eta emendiko soilik ere esan ohi dira, zentzu berberaz. Andikuan izan naiz./ Emendikuan familixia izan dabe. Edozein modutan, gauza hauek asko aldatzen dira auzune batetik bestera... . aldéko ándiko, aldéko ándikua. (c). Aldeko baserrian, bi bizitzetatik urrunen dagoena, handikaldeko partekoa.. Aldeko andiko txakurra da ori. ...
aldeándu. (d). da aditza. Aldendu, urrundu.. Len lagun aundixak zien baiña oiñ itxuria aldeanduta dare..
aleka, alekía. (d). izena. (Eibar.) ALIKA. "(Harmagintza). Grano, viruta o cuerpo extraño que entorpece las articulaciones o la rosca.. Alekia artu detsa ardatzak.. alekia artu, . (-). esapidea. Agarrotarse, griparse.. Makiña bati bein ejiak alekia artu ezkero arreglo zailla izaten jok...
aldéko eméndiko, aldéko eméndikua. (c). izena. Aldekoan, hemendiko aldetik dagoen etxebizitza.. Aldeko emendikuan txarrixa il ddabe.. Artizak, —han jaioa naiz ni,— bi baserri eta lau etxebizitza dira, eta goiko hitzak erabiltzen ditugu. Andiko eta emendiko soilik ere esan ohi dira, zentzu berberaz. Andikuan izan naiz./ Emendikuan familixia izan dabe. Edozein modutan, gauza hauek asko aldatzen dira auzune batetik bestera..
aldez aurretik. (c). adberbioa. Aurretik.   De antemano.. Aldez aurretik abixau bia dala esan dau..