Skip to main content

da

  • ondorátu. (c). da aditza. Irse al fondo, a pique.. Ondarrua parian ondoratu zan petrolerua. . Ik. ondarréra joan, ondóra joan.
  • 1. ondu. (b). da-du aditza. On bihurtu.   Volver(se) bueno, mejorar.. Puxkat ondu dau egualdixa./ Urrengo alkatiak onduko dau oingua. . Ik. obétu, mejorau.
  • 3. ondu. (c). da aditza. Curar, secar chorizos, jamones, etc.. Umedadia kaltegarrixa da urdaiazpikuak ontzeko. . Sin. kuráu.
  • onúztu. (c). da-du aditza. Honantzago etorri edo ekarri.   Venir o traer hacia aquí.. Onuztu mai ori, mesedez.. Ik. arúztu, orrúztu.
  • ordáittu. (b). da-du aditza. ORDÉITTU, ERDOITTU. Oxidar(se).. Ordaittutako iltzia sartu jako orpotik./ Itxasoko salitriak ordaitzen dittu kotxiak.. Sin. uártu.
  • 3. ordenau. (c). da-du aditza. Ordenar(se) como sacerdote.. Aittasantuak abade beltzak ordenaittu./ Ogetabost urtekin ordenau zan. .
  • ordíttu. (d). da aditza. Mozkortu. Don.k dio entzuna duela, Elosu aldian, batik bat.. Ezta esaten. Entzun izen da ori: “Ziero ordittu zuan, ziero mozkortu zuan”. Lenao bazkaixak-eta izeten zien, da bakarren bat, “ziero ordittuta geldittu zuan”. Baiña ezta erabilli eitten ola. Nik geixao entzungo najuan Elusu aldeko jentiai tta. Don.. Hitz galdua. . Ik. ordi.
  • 1. oríau. (c). da-du aditza. Haizea hartu, despejatu.   Orear(se), ventilar(se).. Egun guztia etxezuluan sartuta gare eta goazen kanpora puxkat oriatzera./ Benidorretik buelta bat komeni jatzu apur bat oriatzeko./ Zabaldu bentania abitaziñua oriau deiñ. .
  • oríttu. (b). da-du aditza. Hori kolorea hartu edo eman.   Amarillear. Hablando de personas, coger mal color.. Okanak oritzen dienian jaten die./ Gaixua sartu jakonian belaxe orittu zan. .
  • 1. orraztu. (a). da-du aditza. Peinar(se)..
  • orrigártu. (d). da aditza. Landareari orriak igartu.   Marchitarse las hojas.. Urik enotsan eiñ bai, tta orrigartu ein jatan jeraniua. Klem. .
  • orríttu. (c). da aditza. Zuhaitzak orri berriz jantzi.   Echar nueva hoja los árboles.. Iges febreruan arbolak orrittuta eren./ Ikusikozu sagarrak orrittuta gero izotza eitten badau. .
  • orrúztu. (b). da-du aditza. Horrantzago joan edo eraman.   Llevar o ir hacia ahí.. Armaixua orruztu ta emen telebisiñua jarrikou. .
  • ortóstu. (c). da-du aditza. Ortosik jarri.   Descalzar(se).. Ortostu ein giñan errekia pasatzeko.. Ortosik edo oiñutsik jarri da arrunta. .
  • osátu. (b). da-du aditza. Sendatu.   Curar(se), sanar.. Oian egon biozu osatu arte.. Sin. saníau.
  • oskittu. (d). da aditza. Kuskildu.. Sagar berdiak jan dittut eta agiñak oskittuta dauzkat. . Ik. kuskilddu.
  • otzándu. (d). da aditza. OTXANDU. Amansarse, aplacarse.. Gaztetan matraka majua izandakua da, baiña aspaldixan majo otzanduta dago.. Ik. mantsótu, umílddu, apáldu.
  • oztu. (a). da-du aditza. OTZITTU (LEIN.). Enfriar(se).. Esnia oztu da?/ Egualdixa asko oztu dau. .
  • 1. paráu. (c). da aditza. Txakurra geldi-geldi eta adi geratu oilagorra edo beste ehizagairen bat somatzen duenean.   Quedar quieto y atento el perro cuando barrunta la becada u otra pieza.. Txakurra parauta egoten dok oillagorra ikusittakuan-da. Klem./ Txakurra neure aurrian parau jatan.. Sin. geratu (gutxiago erabilia).. Ik. parada.
  • parráu. (c). da aditza. Landare igokaria parran edo landare gerrian gora kiribildu.. Zalgia parrau eitten da, katiau eitten da dana. Garixa lotu eitten dau, garixa ukatu eitten dau atzenian. Don. .
  • 1. pasáu. (a). da-du aditza. Igaro.   Pasar.. Iru urte pasau die./ Zure aurretik pasau naiz./ Urte txarra pasau dau. . pasáuta, . (-). . 2. pasáuta, . (-). . Ik. eranían pasau.. 1. pasáuta, . (c). adberbioa. Harri eta zur eginda. . Erabagixan berri jakin nebanian pasauta geldittu nitzuan./ Kotxiakin ein zeban eskapadiakin pasauta zeuan gizajua....
  • 2. pasáu. (a). da aditza. Gertatu.   Pasar, suceder.. . Erantzun hori eman ohi da norbaitek modu txarrez galdetzen duenean. .
  • 3. pasáu. (b). da aditza. Jaki batek bere puntua galdu.   Pasarse un alimento.. Aragi au pasauta dago./ Gaur arroza pasau ein jat. .
  • pasmótu. (c). da aditza. Zornetu. .
  • 1. pena izan, penia izan. (b). da aditza. Penagarria izan.. Pena da ainbeste lan eiñ eta balixau ezin izatia./ Penia da mutilla ola ikustia. .