Antzuola
- damáikesa. (-). (Antzuola.) DAMAIKASA, DAMEIKASI, AMAKASA. 1. damáikesa, damáikesia. (d). izena. DAMAIKASA, DAMEIKASI, AMAKASA. Apaizaren neskamea. La mujer que lleva la casa del cura y que normalmente vive bajo el mismo techo.. Uberan sasoi baten damaikesiak agintzen juan./ Damaikesiak eta abadiak lo oe bardiñian eitten zeben zaratak ibili zittuan.. Mugatu singularrean, batik bat. Etim.: «dama de casa». Sin. amakasa (Aram.)... 2. damáikesa, damáikesia. (-). DAMAIKASA, DAMEIKASI, AMAKASA. "Pertsona aberatsekin lan egiten zuena, kriaden gainekoa." (Lar Antz)...
- despregontzau, despregontzaua. (-). adjektiboa. (Antzuola.) "Lotsagabea.. Ume despregontzaua alakua, aittajaunai be barre./ Ume despregontzau onek eozer gauza." (Lar Antz) . Etim.: «desvergonzado»..
- destatu, destatua. (-). izena. (Antzuola.) "Ia galduta dagoen hitza, egurra neurtzeko kubikoa erabili aurreko neurria." (Lar Antz).
- Dirua dirua dagon lekura juten da. (-). esaera. (Antzuola.) (Lar Antz)..
- Egualdi ona, bera praka eta gora gona. (-). esaera. (Antzuola.) "Giro onarekin jantzi gutxi behar denez, lan gutxiago egin behar da; ia ez da ezer zikintzen, ez da garbitu behar... Horrez gain, giro ona gauza guztietarako eta denen onerako da: irteteko gogo handiagoa izaten da, pertsona alaiago egoten da..." (Lar Antz)..
- Elgetako kalian, San Roke egunian, aza berdiak eta kafia gaiñian. (-). esaera. (Antzuola.) (Lar Antz)..
- enboi, enboixa. (-). izena. (Antzuola.) "Lo que queda en en el árbol al cortar la rama." (Izag Antz)..
- enboi, enboixa. (-). izena. (Antzuola.) "Lo que queda al cortar desde abajo el árbol." (Izag Antz)..
- 3. errepika, errepikia. (-). (Antzuola.) "Hamabietako kanpaia." (Lar Antz) .
- erreskatu. (-). aditza. (Antzuola.) "Erre, zitaldu, bere onetik irten.. Erreskatuta nabil, eztoste gauzak bi dan mouan ertetzen-da..
- erruz. (-). adberbioa. (Antzuola.) "Asko eta erraz.. Arek gizurra erruz botatze jok./ Orrek dirua erruz jaukak..
- ertau, ertaua. (-). izena. (Antzuola.) "Casamentero.. Gurasuak ez, beste batzuk ibiltzen ziala zuzentzen... Alako neskia eta alako mutilla... ta ertauak zertutakua... ertaua!.
- ertza egon. (-). esapidea. (Antzuola.) ERTZA EUKI. "Dirua, ondasunak euki.. Goizper Arbuluneko lokaltxo aretan asi zan, da beittu oiñ daon ertza." (Lar Antz). .
- Esaera zarretan gizur gutxi. (-). esaera. (Antzuola.) (Lar Antz)..
- esate bateako... arantza-zurixa onena. (-). esaera. (Antzuola.) "Norbaitek 'esate baterako' esanez gero, 'arantza zurixa onena' esanez erantzuten zaio. Izan ere, esatia ixtura baten bitartea da, eta esatia egiteko onena arantza zuria baita." (Lar Antz)..
- esne-sala, esne-salia. (-). izena. (Antzuola.) "Esnearen salerosketarako gela.. Esne-salia Basterretxen be bazeuan. Basarrikuak ara erute zeben esnia ta kaletarrak erosi." (Lar Antz)..
- etenki, etenkixa. (-). adjektiboa. (Antzuola.) "Erraz eteten den zerbait.. Ari etenkixa da auxe." (Lar Antz). .
- Etxe uts, demanda uts. (-). esaera. (Antzuola.) ETXE UTSA, GERRA UTSA. "Ezer ez dagoen etxean, demanda besterik ez" (Lar Antz)..
- Eundaka urtietan, ura lengo bidietan. (-). esaera. (Antzuola.) "Es peligroso estrechar el cauce de los rios." (Izag Antz).
- ezekan. (-). adberbioa. (Antzuola.) Ezezko ustean.. Ezekan-ezekan, jertsia iñ ddot./ Ezekan-ezekan Trekuztik bueltia iñ ddu..
- ezkil kanpae, -i, ezkil kanpaia. (-). izena. (Antzuola.) Iluntzeko kanpaia.. Illuntzian abemaittakuakin etxea, ezkil kanpaia... ori istantzian jote zan. (Lar Antz). .
- eztago garirik jalgitzen. (-). esapidea. (Antzuola.) "Inor zain ez dugunean edo presarik izateko arrazoirik ez dagoenean esan ohi da. Lehen garia jalgiz gero . Eon zaitte trankill, ezaitte jun, eztao garirik jalgitzen da.. Sin. umeik eztou laga negarrez etxian."(Lar Antz)..
- Eztao itxuagorik ikusi nai eztabena baiño. (-). esaera. (Antzuola.) (Lar Antz). .