aditza
- goríttu. (c). da-du aditza. Poner(se) al rojo vivo.. Errementarixak sutan eukitze zittuan aixkorak gorittu arte.. Sin. gori-gori jarri..
- gorminddu. (d). aditza. "Quedarse sin cocer las alubias al echar agua fría cuando estaban hirviendo." (Izag Oñ) .
- gorrínddu. (c). da-du aditza. Landareei gorrina sartu. Coger la roya las plantas.. Tomate guztiak gorrinddu jako./ Eurixak patatak gorrinddu dittu. .
- 1. gorrittu. (a). da-du aditza. Gorri kolorea hartu edo eman. Enrojecer.. Errekia gorrittuta zoian. .
- 3. gorrittu. (c). da aditza. Zelaiak sikatu lehortearen ondorioz.. Angua aldeko zelaixak gorritzen die lenengo. .
- gorrótau. (c). du aditza. Gorrotoa izan. Odiar.. Orrek aintziñatik gorrotatzen dabe alkar.. Gorrotoa izan, erabiliagoa.. Ik. gorrotúa izan.
- gorrotúa izan. (b). dio aditza. Odiar, aborrecer.. Orrek alkarri gorrotua dotse./ Zuk gorrotua dotsazu txakurrei.. Ik. gorrótau.
- gozakáiztu. (d). da aditza. Gozakaitz bihurtu. Volverse áspero, duro, desagradable.. Lurra be gozakaiztu leikek, tenple txarra artzen dabenian; erropia be bai modu txarrian garbittuta ero. Personia be bai. Klem.. Ik. gozákaitz.
- 3. gozátu. (d). du aditza. Lurra ongarritu. Abonar la tierra. Karia onduen aprobetxatze zan, zabaldu da euririk artu barik sikuan bazan. Lurra gozatu ta euri asko eitten badau sustanzia eruan eitten dau. Cand. .
- 5. gozátu. (d). du aditza. Behia gizendu okelara saltzeko.. Bei auxe puxkat gozatu ein bia juat, antzutu ta gozatu; mejorau. Don. .
- 1. gozátu. (c). du aditza. Gozotu, eztitu. Dulcificar.. Esnia sakariniakin gozatu biar izate zan, etzeuan azukarrik eta./ Beti gogorrian be ezta ona, umiak gozatzen be jakin ein bia da. .
- gradíau. (-). aditza. 1. gradíau, . (c). aditza. Sagardoari barrikan termometro berezi batez azukre gradua hartu, botilaratzeko prest dagoen jakiteko... 2. gradíau, . (c). aditza. Gaztaia egiteko orduan esneari gatzaren neurria hartu.. Bai, gatzana da ori, gatza zenbat bota da ori, gradiau. “Karkun” pastoriak ola eittebala, arrautzia bota ta gatza arekin pixuakin artze eban. Luis./ Gradiatzeko arrautziakin gradiatzen dou: arrautza bi bota barrura, da uran gaiñera igotzen dabenian arrautziak, orduantxe gatza tamaiñuan. Enr. ..
- 1. gradíau. (c). aditza. Sagardoari barrikan termometro berezi batez azukre gradua hartu, botilaratzeko prest dagoen jakiteko..
- 2. gradíau. (c). aditza. Gaztaia egiteko orduan esneari gatzaren neurria hartu.. Bai, gatzana da ori, gatza zenbat bota da ori, gradiau. “Karkun” pastoriak ola eittebala, arrautzia bota ta gatza arekin pixuakin artze eban. Luis./ Gradiatzeko arrautziakin gradiatzen dou: arrautza bi bota barrura, da uran gaiñera igotzen dabenian arrautziak, orduantxe gatza tamaiñuan. Enr. .
- guríttu. (c). da aditza. Guri bihurtu. Volverse lozano, tierno, rechoncho.. Amanian jaten dabenetik asko gurittu da. .
- gustáu. (a). aditza. Gustar, agradar.. gustáuta egon, . (-). esapidea. GUSTÁUTA EGON. Estar gustado de.. Nik uste dot neska ori zurekin gustauta dagola./ Kotxe orrekin gustauta nago ta azkenian erosi eingot. . Zerbaitekin edo norbaitekin gustauta egon...
- 1. ibilli. (a). da aditza. Andar. . anasetik kaifasenera ibili, . (d). esapidea. (Oñati.) Zerbait lortzeko atzera eta aurrera ibili.. Azkenian konsegidu arek, Anasetik Kaifasenera ibilli ondoren... zabizten-zabizten, . (-). esapidea. "Ibili eta ibili egin, ibili bitartean, jardun eta jardun.. Oinddio ikusten nao, zabizten zabizten, Nekane ezkonduko dala zuek paiño lenao. . Sin. ibilli-ibilli iñ; jokatu egiten da.» (Lar Antz).. Sin. ibilli-ibilli eiñ.. ibilli-ibilli eiñ, . estepan. (-). esapidea. "Zerbaitetan aritu, jardun.. Ibilli-ibilli iñ, da oixe pasau jaku." (Lar Antz) .. dabillen lekuan, . (c). esapidea. "Edozein lekutan dabilela ere .. Mutiko ori tripazorririk barik ibilliko da dabillen lekuan... andakatik mundakara ibilli, . (-). esapidea. "Galduta edo noraezean ibili." (Lar Antz). . Sin. nunbaittetik nunbaittera..
