izena
- astakeríxa, astakerixía. (b). izena. ASTOKERIXA. Insensatez, disparate, burrada.. Astakerixa mortalak esan jittuan. .
- astakiñerra, astakiñerrie. (-). izena. (Aramaio.) Brezo alto.. Baiñe astakiñerrak dittuk emen romeruen antzea, gora io ta altuek dienak. (Orm Aram). .
- astalarrósa, astalarrosía. (c). izena. botanika ASTOLARRÓSA. Rosa canina. Rosal silvestre, tapaculos.. Bide bazterretan, sasi artean, etab., berez hazten den basoko larrosa. Zurixkak edo arrosak izan ohi dira gehienak. Bere fruitu gorria sikatzeko erabili izan da, eta hortik erdal izena. Zizare nagusia (solitaria) botatzeko ere balio duela uste da. .
- ástama, ástamia. (d). izena. ASTAIÑ (EIB.). Burra.. Ástamian esniagaz osatu nintzan euki neban gaitz batetik. (Etxba Eib).
- astapékotz, astapekótza. (c). izena. ASTOPEKOTZ. Asto kaka. Excremento de burro.. Beiñ Erregenetan, astapekotzak papelian kurioso-kurioso batu ta zapatan ipiñi josten. . Ik. astapiku.
- 1. astapiku, astapikúa. (c). izena. Astoaren korotza, bekorotza (umorezkoa). Excremento de burro.. Ik. astapékotz.
- 3. astapiku, astapikúa. (d). izena. Basapikua. .
- astápistola, astápistolia. (c). izena. ASTOPISTOLA. Astapotroa.. Anaia be astapistola majua dok. . Sin. astápistola.
- astáputz, astapútza. (b). izena. botanika ASTOPUTZ. Lycoperdon sp.. Cuesco de lobo. Zelaietan hazten den perretxiko borobila. Zahartzen denean hauts beltzez betetzen zaio barrua.. Sin. putzustel. (Lar Antz).. astoputz aundi, . (-). izena. (Eibar.) Langermania gigantea. Bejin gigante. (SB Eibetno). ..
- ástar, ástarra. (b). izena. Burro macho.. Zuen umiak astarra baiño arrantza aundixauak eittu. . Ant. astoéme. astarraldixa euki, . (-). esapidea. (lagunartekoa.) TSE B. (argot). Gizonezkoa sexu gogoz, "altan", egon. Estar cachondo; caliente.. Zer astarraldixa, ala? Torero tipua hartzen dok-eta. (TSE Berb) ..
- áste, astía. (a). izena. Semana. . astían-astían, . (c). adberbioa. Astero.. Arek sidolakin danak astian-astian. Aniz. . Ik. zortzíxan-zortzíxan.. astero, . (a). adberbioa. Aste guztietan. ..
- astebéte. (a). izena. Espacio de una semana.. Oinddio astebete bia dabe etxia akabatzeko.. Artikulurik gabe. .
- astégoen, astégoena. (d). izena. Asteburua. Fin de semana.. Jeneralmente guk ola usatzen giñuan astian lelengo egunetan iltzia (txerria). Astegoenera, jaixa datorrela txarri-gobiernua eitteko, ero bestia dala ta. Don. .
- astégun, astegúna. (a). izena. Lan eguna. Día de labor.. Astegunian jaiegunian baiño obeto ibiltzen da.. Ant. jaiégun. astégun buru-zúri, astégun buru-zuríxa. (d). esapidea. ASTEGUN GORRI (OÑ.). Aste egun arrunta. Eguneroko normaletik kanporako zerbait egiten denean ondorengoaren gisako esaldiak egin ohi dira:. Astegun buruzurixan da dantzara? Au dok jiria au. . Sin. astegun soill..
- astegun soill, astegun soilla. (-). izena. (Antzuola.) "Asteko eguna." (Lar Antz). Sin. astégun buru-zúri.
- 1. astélen, astélena. (a). izena. Lunes..
- 2. astélen, astélena. (b). izena. Ajea, "bixamona". Galbana, resaca.. Egundoko astelenakin joan nintzuan lanera. .
- ásti, astíxa. (a). izena. Tiempo disponible.. Eztaukat ezertarako astirik. . arnasia artzeko asti barik, . (b). esapidea. Jesus baten, derrepente. . Arnasia artzeko asti barik eran juan botillia.. Presaka eta korrika zentzuan ere entzun daiteke... txixa eitteko astirik pez, . (b). esapidea. Guztiz lanpetuta edo okupatuta.. Aspaldian etxaukat txixa eitteko astirik pe. ..
- astiáldi, astialdíxa. (b). izena. Denbora librea dugun unea. Momento de tiempo disponible.. Urrengo astialdixa daukatenian illia moztu biot. .
- 2. astinddu, astinddúa. (b). izena. Sacudida, paliza.. Alfonbra orrek astinddu bat pe artuko leuke ba./ Astinddu ederra emon zotsan Retegik Ariñori. .
- 1. asto, astúa. (a). izena. Burro.. Sin. asto beltzanak esan, aldrebes. Ik. térko. lenaoko astuana pasau: ez jaten oittu zanian il, . (-). esapidea. Jendea gauza txarretara ez dela ohitzen, alegia. Entzuleak esaera ezagutzen badu, lehen partea bakarrik esaten da... aztorautako astarra baiño sazkarraua izan, . (-). esapidea. (Eibar.) Oso zakarra izan. .. astuak pe gaztetan politak izaten ei dira, . (c). esapidea. "Norbait itsusia dela adierazteko konparazioa." (AAG Eibes). .. astuak jauzkak buztanpian, . (c). esapidea. Diru kopuru bati asko irizten zaionean esan ohi den esapidea.. Olako kotxe batek bost milloi balio jittuk. Astuak jauzkak buztanpian. .. astuak baiño lan geixao eiñ, . (b). esapidea. Lan asko egin... astua txalma ta guzti baiño astuaua, . (-). esapidea. (Antzuola.) Oso astoa. (Lar Antz)... astua makillara letxe oittu, . (b). esapidea. Egoera txar batera ohitu.. Aren andria astua maikillara leztxe einda euan. (AAG Eibes) .. asto joan eta mando etorri, . (c). esapidea. Zerbaiten atzetik ibili ondoren, ez lortu. Zerbait gaizki atera.. Aretxi pasau jakon asto juan ta mando etorri. ..
