Toponimia
Toponimia eragiketak
Erabiltzaileentzako argibideak
Datu-taulak
Sarrerak ordenatzeko eremua eguneratu
<?php
if(isset($_GET['ekin'])){
db_query('UPDATE berba SET zki = 0');
$result = db_query('SELECT nid, berba, gako FROM berba ORDER BY gako ASC');
$i = 0;
while($node = db_fetch_object($result)){
$i++;
//print "$i. $node->berba (". l($node->nid, "node/$node->nid/edit") .")<br />";
db_queryd("UPDATE berba SET zki = $i WHERE nid = $node->nid");
}
} else {
print '<p>Hiztegiko sarreren hurrenkera errazteko eremu numeriko bat erabiltzen da. Eragiketa honen bitartez eguneratu daiteke eremu hori: '.l('ekin', 'node/201973', array(), 'ekin=1').'</p>';
}
?>
Okerreko etiketak dituzten sarrerak
<?php
// jakingarri
$result = db_query('SELECT nid, berba FROM `berba` WHERE jakingarri REGEXP ".*<(i|b)>[^/]*$"');
while($node = db_fetch_object($result)){
$jakingarri[] = l($node->berba, "node/$node->nid/edit");
}
print '<p><b>Jakingarri</b> eremuan: '.join($jakingarri, ', ').'</p>';
// aipu
$result = db_query('SELECT nid, berba FROM `berba` WHERE aipu REGEXP ".*<(i|b)>[^/]*$"');
while($node = db_fetch_object($result)){
$aipu[] = l($node->berba, "node/$node->nid/edit");
}
print '<p><b>Aipu</b> eremuan: '.join($aipu, ', ').'</p>';
// body
$result = db_query('SELECT nid, title FROM node WHERE body REGEXP ".*<(i|b)>[^/]*$"');
while($node = db_fetch_object($result)){
$body[] = l($node->title, "node/$node->nid/edit");
}
print '<p><b>Esanahi</b> eremuan: '.join($body, ', ').'</p>';
?>
Berben agerpena eguneratu
<p><br />
<?php
if(isset($_GET['ekin'])){
$from = isset($_GET['from']) ? $_GET['from']: 0;
$result = db_query('SELECT nid, berba FROM berba ORDER BY nid ASC LIMIT %d, 1000', $from);
$output = '';
while($node = db_fetch_object($result)){
berba_update_teaser($node->nid);
}
if(db_affected_rows($result) > 0){
$from += 1000;
print l('jarraitu', 'node/201971', array(), 'ekin=1&from='.$from);
drupal_goto('node/201971', 'ekin=1&from='.$from);
}
} else {
print '<p>Eragiketa honen bitartez hiztegiko sarreren hiztegiko ikuspegia berritzen da: '.l('ekin', 'node/201971', array('query' => 'ekin=1&from=0')).'</p>';
}
?></p>
Laburdurak
Ezaguera
(a): neska-mutikoek ere ezagutzen dutena(b): hiztun arruntak ezagutzen duena
(c): adin apur batetik gorako (35, 45…) hiztun onak ezagutzen duena
(d): adineko oso hiztun onak ezagutzen duena; galzorian dagoena
gramatika
ad.: aditzaadb.: adberbioa
adj.: adjektiboa
adkor.: adierazkorra
Ant.: antonimoa
atz.: atzizkia
aurr.: aurrizkia
esap.: esapidea
esr.: esaera
etim.: etimologia
arrunk.: arrunkeria
M
macizo: mazizo
macrolepiota procera: lanperna; galamperna
machete: matxet
machiembra: matxienbra
machiembradora: matxienbradora
machiembrar: matxienbrau
macho: ar · echar el macho: arra emon, bota · macho de roscar: ardatz
machón: zapata
machorra: matxorra
madeja: mataza
madejar: matazatu
madera: egur, zur · de madera: zurezko, egurrezko
maderamen: zuraje
maderero: egurdun
madero sobre el que se trocea leña: baldo, supiñ, trangabel
madre: ama
madre adoptiva: amatzako, ugez-ama, amorde
madreña: txankulu
madreselva: jangoikuan atzamar
Madrid: Madrill
madriguera: zulo
madrina: amapuntako, madrina
madrugador: goiztar
madurar: eldu; agiñak bardinddu, agin txikixak aspaldi jausi · madurar un grano: soldu
maduro, -a: eldu
maestro, -a: maistro, -a · maestro escuela: maixu, eskola-maixu · maestro de lima: limako
Magdalena, la: Malaa
magnetófono: artzeko aparato, magnetofoi
magro: giarra · de mucho magro: giarratsu
magullar: maluskau, mazpilddu, muskilddu, murruskilddu, aputxurrau
mahón: maun, maoi, ankiñ
mahonesa: baionesa
maíz: arto · planta de maíz para forraje: artaberde · maiz triiturado: artabirrin · maíz molido: artiriñ
maizal: artasoro
majadero: astakerten, astakillo, astapiku, astapistola, majadero · un poco: sanopotro
majamaíz: artz, artajaiki
majo, -a: jator, majo, -a
mal: gaitz; gaizki, txarki, txarto, oker, pattal, malamentian · rematadamente mal: negargarri · bastante mal: erdipurdi · mal de hígado: gibeleko · mal de ojo: begizko · echar mal de ojo: begizkua bota · mal de amores: amore-miñ · mal menor: gaitzerdi; utsa #martxa txarrian; santu-santu ez; trapuzarran moduan
malaleche: malaletxe, letxe txarreko, lardatx
malapartado: malapartau
malcriar: gaizki azi
malcurar: gatxosatu
maldad: gaiztokerixa
maldecir: dotriñia euki, errosaixua euki, eskolia ibili, gaizki esan · maldiciendo: gaizkiesaka, mekaubenka
maldición: maldiziño, juramentu, mekauben · (maldición suave): ospera!, ordigas!
maldito: madarikatu, arraixo, arranpalo
maledicencia: gaizkiesaka · decir maledicencias: gaizkiesaka jardun
malestar: naiez · malestar general: odolan pasara
maleta: maleta
maleza: sasi
malhablado, -a: min zatarreko, ao zatarreko, min zikiñeko, berba zatarreko, bastoko, bastiki
malhumorado, -a: zittal, erretxin, ipurterre
malicia: malizia, pikardixa
malo, -a: txar, gaizto, eskax, pattal, kaskar · mala: dontsa · mala!: piedre! · a malas: gogorrian, txarrian #lupua baiño txarraua; sarnia baiño txarraua
malpensado, -a: gaizkipentsaua
maltratar: mankau, banatu, matrakau
maltrato: tratu txar
malus domestica: sagar; manzano
malus sylvestris: sagar-makatz; manzano silvestre
malva sylvestris: malba; malva
malva: malba
malvado, -a: gaizto, zittal · por maldad: gaiztoz
malvavisco: malbabisko
malviz: bidigarro
mamada, hacer una: zupa-zupia egin
mamar: titixa artu, bularra artu, petxua artu
mamitis: erroiba
manar: jarixua euki, txirrixua euki, darixola egon · manando: darixola
manazas: apatxak
manco: besomotz, mantxu
mancha: mantxa, orban · mancha roja: gorriuna
manchar: zikindu · de barro: lokatzatu
mandamiento: mandamentu
mandar: agindu, ordenau; nausi izan · a la mierda: kakatara bota, kakatara bialdu · a paseo: aurrian bialdu, etara, pikutara bialdu, pekiñera bialdu, aizia artzera bialdu · mandar hacer: eragin
mandato: esan, ainddutako
mandíbula: matraillazur · articulación de la: loki
mandona: sorgiñ, marimandona
manejable: bendeko
manejar: erabilli, manejau
manejo: maneju
manera: modu, forma · manera de ser: izaera, izakera · con buenas maneras: modu onian · de ninguna manera: iñotara be, ezegatik, ezela be, ezetara be
mango: kerten, asta, eskuleku, elduleku · mango de hacha: aixkora-kerten #coger/tener la sartén por el mango: pitxarra astatik artu, ogetamaika eskutik euki
manicomio: zoroetxe
manillar: manibela
manivela: manibela
mano: esku · dar la: eskua emon, bostekua emon · coger la mano: eskua artu, artia artu, tatikia artu · a mano: egoki, eroso; eskuz · con las manos vacías: esku utsik · mano de obra: eskulan
manojo: sorta
manoplas: manofrak
manosear: muskilddu, murruskilddu
mansamente: mantso
manso, -a: otzan, mantso
manta: manta, berogarri
manteca: koipe, gantz · manteca de cerdo: txarri-gantz, gantxar, txarri-koipe
mantecoso: koipetsu
mantel: zamau, mantel
mantener: mantendu, zainddu · el equilibrio: baibena zaindu
mantequilla: mantekilla
mantilla: mantatxo, mantilla
manutención: mantenu · trabajar a cambio de la: tripa truke lan egin
manzana: sagar · asada: sagarrerre · triturar manzanas: sagarra jo · máquina de triturar: sagarra joteko makina · manzana pisada: batz · manzana de san juan: sanjuan sagar
manzanal: sagasti
manzanilla: mantzaliña
manzano: sagar-arbola, sagar · silvestre: sagar-makatz, txori-sagar
maña: taju, arte, molde · coger la maña: eskua artu, artia artu
mañana: goiz; biar · toda la mañana: goizeti, goiz-parte · a primera hora: goizian goiz · pasado mañana: etzi · siguiente de pasado mañana: etzidamu
mañoso, -a: esku oneko, eskutsu, artetsu, maiñoso
maqueto: maketo
máquina: makina · de coser: josteko makina · de trillar: garijoteko makina · maquinilla de afeitar: atxur
maquis: maki
mar: itxaso
maravedís, de cuatro: lamaiko · de seis: xemeiko
maravillado, -a, quedar: aozabalik geratu
maravilloso: ikusgarri, zoragarri
marca: ezaugarri, marka, orban
marcar: markau
marco: marko · de puerta: atemarko · de ventana: bentana-marko
marcha: martxa · coger la marcha: martxia artu · de mala marcha: martxa txarrian
marchitarse: ximeldu, igartu, orrigartu
marchito: ximel
marea: itxas-maria
marearse: mariau, burua joan, ondoeza egin
mareo: buruko zoro, mario, ondoez, zorabixo
margarita menor: pitxi lora
maribrujilla: marisorgiñ
marichica: emeki
marichico: marimutil, aketona
marido: gizon
marihuana: marijuana, bedar
marimaestra: marimaistra
marimandona: marimaistra, marimandona, gobernanta
mariposa: tximeleta, mitxeleta, pitxipileta · mariposa nocturna: gabeko mitxeleta
mariquita: matxingorri, marigorringo
marmita: marmintt · marmita de hogar: topiñ
marquería: markerixa
marqués, -a: markes, -a
marraguero: kapaiñ
marro, al juego del: morroka, sakalabanda
marta: paparrori
martes: martitzen
martilleador: maillukari, martinetero
martillo: maillu, mailluka · martillo pilón: matillo-piloi, matxino · de picar guadañas: segamaillu · onom del martilleo: dinbi-danba
martín pescador: markiñota, martintxori
martingala: martingala
marzo: marti, marzo, martxo
más: geixago · mas o menos: gutxi gorabehera, ortxe-ortxe · a lo mas: geixenera jota, guena jota · mas de: pasau
masa: ore, masa
masilla de cristales: betun
masticar: mastikau
mastitis: erroiba
masturbarse el hombre: erruberan egin · masturbarse la mujer: txipiroia garbittu
matada: tiratu, berotu
matadura: egostu, beltzuna
matanza de cerdo: txarri-iltze, txarri-boda
matapulgas: mendar, astomenda (bot.)
matar: il, garbittu, akabau
matarrasa: matarrasa
material: material
matojo: arbazta, zabrazta
matorral: sastraka
matricaria: urrabotoe (bot.)
matrimonio: andra-gizon
matriz: umetoki, matriz
maullar: miau egin · maullando: miauka
maullido: miau
mayal: idaur
mayo: maietz, astoill
mayor: nausi, azi · mayor de edad: nausi; edadeko
mayorazgo: maiorazko; maiorazko-etxe
mayordomo: maiordomo
mayoría: geixenak, geixentsuak; jenerala · la mayoría de las veces: geixenetan
mazapoi: mazapán
mazo: mazo · de ferrería: martillo-piloi, matxin · destripaterrones: erpill-mazo, mokil-mazo · de machacar manzanas: sagar-mazo
mazorca: artaburu · mazorca defectuosa: matxar, artamatxar, artakaskar · mazorca desgranada: artakaskara, txorokil · envoltorio de la: maluta
meada: txixa-arrara, txixa-erreka
mear: txixa egin · ganas de: txixagura · meando: txixagiñan
mecachis: mekatxis, mekasuen
mecánico: mekaniko · de bicicletas: alkilerrista
mecanismo de reloj de pared: makiña
mecha: metxa
medalla: domiña
mediano: erdiko, tarteko, bixenbittarteko
medianoche: gaberdi
medias: galtzak · a medias: erdipurdi, erdizka
medicago sativa: alpaje; alfalfa
medicina: botika
médico: mediku
medida: neurri · a medida: neurrira · tomar medidas: neurrixak artu · con mesura: neurrixan · coger la medida: tamaiñua artu · en su justa medida: neurrixan, tamaiñuan · en buena medida: zati bat · a medida que: ... ala
medidor: neurtzaille
medio: erdi · a medias: erdibana · ganancias a medias: irabazixak erdira · medio de vida: bizibide, irabazpide
mediodía: eguardi, eguardiarte
medir: neurtu
medrar: medrau, pinttau
médula: mun · médula de planta: biotz
mejilla: matrailla
mejillón: mejilloe
mejor: obe · ser mejor: obe izan · ser el mejor: onena izan, apurtzekoik ez egon · a lo mejor: onenian · en el mejor de los casos: onenera jota
mejora: mejora
mejorar: ondu, obetu, oberatu, mejorau · mejorar la calidad: finddu, obetu · una marka: ondu · mejorando: mejoran
mejoría: mejorixa, oberako
melancolía: tristura
melenudo: tximaluze, tximoso
melindre: mizkinkerixa, litxarrerixa
melindroso, -a: mizkiñ, miko, mika
melocotón: melokotoe
melojo: ametz
melón: meloi
meloso: min zuriko
mella: akats, kaska, orban
mellar: akastu
mellizo: biki
membrana: mintz
membrillero: irisagar
memez: memelokerixa
memo: memelo
memorable: goguangarrizko
memoria: buru · de memoria: buruz
memorizar: buruan artu, buruan sartu
mencionar: aittatu
mendigar: eskian ibili
mendigo: eskeko, eskale
menear: eragin
mengano: bendixa
meningitis: burutik berako
menopausia: erretiro
menos: gutxiago · al menos: beiñepein, barrena jota · ni mucho menos: urrik emon bez
menstruación: illeko, regla, gauzak · venir la: tio Ameriketatik etorri
menta: menda, batan
mente: buru, gogo
mentha piperita: mendafiñ; hierbabuena
mentha suaveolens: menda; menta, mentastro
mentira: gizur · mentira grande: anpor, ziripote · mintiendo: gizurretan
mentiroso, -a: gizurtero, gizurti
mentón: okotz
menudo: xe · expr: aze · menudo eres: gogorra zara, ederra zara · menuda cosa: gauzia!, gauzatako · a menudo: sarri, lantzian-lantzian
meón: txixati, txixaiñero
mercader: merketari · de pinos: piñutari · de ganado: tratante
mercado: plaza, azoka, merkau
mercancía: jenero
mercurio: zidar-bizi
merecer: merezi
merecimiento: merezimentu
merienda: merienda · merienda-cena: afari-merienda, gox-afari
mérito: meritu · tener merito por aguantar algo: zerua irabazittza euki
merluza: legatz
merma: merma
mermar: ezebezera etorri, mermau
mes: il, illabete
mesa: mai
mesilla de noche: mesaonotxe
mespillus germanica: mizpilla; níspero
meta: meta, zuatz
metal: metal · metal fundido: salda
meter: sartu · meter algo afilado: zastiau · meter doblada: biribilla sartu · meter gato por liebre: ederra sakatu · meter mano: eskua sartu · onom: zast, zasta-zasta, zisti eta zasta
metro: metro · metro caudrado: metro-kuadro · cúbico: metro kubiko
mezcla: naaste, nahaste-borraste
mezclado: naasi
mezclar: naastu · mezclar líquido caliente y frio: ozberua egin
mezquino, -a: doillor
mi: nere
michelines: girgillo
miedo: billur · tener miedo: billurra euki, billurrez egon; billurra artu, billurra sartu, billurrak egon, kaka darixola egon, laugorrixan bizi, bost orrixan bizi
miedoso, -a: billurti, kakalarri, kakati, arriolari · volverse miedoso: billurtittu
miel: ezti
mientras: bittartian
miércoles: eguasten · Miércoles de Ceniza: Autsegun
mierda: kaka · mierda!: kakazarra, kaka morralian, putza, txakurran putza! · vete a la: kaka jaik
miga: apur, ogi-apur, ogi-mamiñ
migoso: mamintsu
mijo: artatxiki
mil: milla · miles: millaka
milagro: milagru · no ser milagro: milagru ez izan · de milagro: milagruz, txiripaz
milano: miru, abendu, buztan-urkilla
mildiu: gorriñ
miliciano, -a: miliziano, -a
millar: millako
millón: milloi
mimar: mimau
mimbre: zuma, mimen · mimbre silvestre: zumaka
mimo: mimo
mimoso, -a: mimoso, -a, mimontzi · mimosa, mimosa arbola (bot.)
mina: mina, miña, minazulo · minas de Somorrostro: trozuak
mineral: mineral
minero: minero
mío: nere, neure
miquelete: mikelete
mirada: begiratu · mirada cortante: begirakune, ziar-begiratu · mirada torva: begirakuna
mirador: miradore
mirar: begiratu, beittu · con disimulo: kilika egin · mirando: begira
miriñaque: meriñake
mirlo: zozo · mirlo acuático: urzozo · mirlo blanco: zozozuri
misa: meza · misa mayor: meza nagusi · de mañana: goizeko meza · misa del gallo: gaberdiko meza · misa de aniversario: urtemeza · primera misa: meza barri · celebrar misa: mezia emon, esan · ayudar: mezia lagundu, erasan
miserable: miserable
miseria: miserixa, kuitta, miserixa gorri · contar miserias: miserixak jo, kuittak kontau, miserixak kontau #goixan zerua eta beian lurra
misión: ojeto
misterio: misterixo, diabrukerixa, demoniokerixa
mitad: erdi · mitad y mitad: erdi eta erdi · mitad de precio: erdiprezio
mitin: mitiñ
mito: burubeltz buztanluze (txoria)
mocetón: mutikote, morrosko
moco: moko, kandela
mochuelo: mozolo, mozolo zuri
moda: moda, furixada, bolara
moderación, con: neurrixan
modo: era, modu · de todos modos: dana dala, edozein modutan
moflete: matrailla
moho: lizun
mojado, -a: busti
mojar: busti; erre · mojarse hasta los huesos: mela-mela egin, melatu, tximo egin · sin darse cuenta: aizerixana pasau
mojón: mugarri
moldeador: moldiatzaille
moldear: moldiau
moler: ixo, iriña egin, irinddu
molestar: molestau
molestia: endregu
molesto, -a: gogaikarri, kakatsu; molestauta
molinera (perretxikoa): txibato
molinero, -a: errotari
molinillo: ixotzeko
molino: errota · piedra de: errottarri · de mano: esku-errota
molleja: errota · de cordero: titillak
momento: momentu, bittarte · al momento: momentuan · en cierto momento: alako baten
monagillo: akolitto, monagillo
Mondragón: Mondraue
moneda: diru xe, txanpon
monedero: katanarru
monería: tximiñokerixa
monja: moja · de la Caridad: moja egodun · de la Cia de Maria: mojabarri · franciscanas de clausura: mojazar
mono: tximiño
montaña: mendi
montañero: mendizale, mendigoizale
montañoso: menditsu
montar: igo · nata, clara de huevo: jaso
montaraz: basako, basabei, basaganau
monte: baso, mendi
montón: pilla · de haces de trigo: gari-meta · de helecho: garo-meta, garo-zuatz, garo-pilla · de heno: bedarmeta · de ramaje: abar-meta, abarpilla · desorganizado: mordoillo · montóncito de haces: mutxur · de hierba: aspel, moltso
moño: moño · moñito: txori
moquillo: dindirri
mora: masusta
morada: bizileku
morado, -a: belun, morau, beltz · pasarlas moradas: gorrixak ikusi, senper ikusi, elorrixo ikusi
moral: moral
moratón: beltzuna, beltzittu, odol batu, ubeldu, uluna, zanbro
morcilla: odoloste · gruesa: murtzilla · de oveja: buzkantz
mordedura: ainkara
morder: ainka egin · el perro: ainka egin, eldu, kask egin
mordisco: ainkara, kauskara · onom: kausk
morir: il, joan, animiak urten, arnasia gastau, seko geldittu, azkenak emon · por enfermedad: gaixuak il · morir pronto: kukua entzun ez · un animal: akaau
moro: moro
morrazo: muturreko · a morrazos: muturka
morrear: moko jaten ibilli
morro: mutur · morros cocinados: muturrak · de morros: muturrekin
mortaja: mortaja
mortero: almaitz, mortero · mortero de cal: kare-mortero
mosca: euli
moscardón: eulimando
moscón: euliaundi
mosquitero: kakatxin, txio, txirixo (txoria)
mosquito: eltxo; moskito
mostaza: mostaza
mosto: mosto
mostrar: agertu, azaldu, erakutsi · onom: zapla
mota: mota
mote: ezizen, gaitzizen
moteado: pintto, motadun, -pardo
motivo: motibo
moto: motor
motocicleta: motorbizikleta
motor: motor
mover: mobidu, eragin, errebidau · mover girando: ausixan mobidu · moverse por estar mal sujeto: lokatu · moverse un poco: ikara egin
movido: mobidu
movimiento: mobimentu, joan-etorri, atzera-aurrera, arutz-onutz · movimiento brusco: zalapartara
mozalbete: mutil-koskor
muchacha: neska, neskagazte · muchachita: neskatilla, neskamotz, neskakoskor · muchacho: mutil, mutilgazte, mutiko, mutilkoskor, txotxo
mucho: asko, franko, amaika, pilla, galanki, ikaragarri, jaurtika, botaka, mordua, orbela letxe, pestia, pikardixia, plagia, makiña bat, sendo, senper, ugari, barra-barra, jangoikuak pe eztaki, konta eziñala · muchísimo: ikaragarri, izugarri, botaka, obispo batek bedeinkatuala, satsa · muchas veces: askotan, sarri, takian potian · mucho más: zatixa ...-ago · hace mucho: aintziñan, aspaldi
muda: muda · de gallina: mika, mikaaldi · estar con la muda: mikatu · gallina con la muda: mika
mudable: aldakor
mudanza: etxe-aldera
mudar: aldatu, mudau · el color: koloria mudau · la ropa: aldatu · las plumas: luma-barrittu
mudo: mutu
mueble: mueble
mueca: siñu · haciendo muecas: siñuka
muérdago: miura, biguri
muermo: murmu · padecer el muermo: murmuak jota egon
muerte: eriotza
muerto: ildako, akaautako (abere), il; linpio, seko, garbi, jota garbi
muesca: agiñ, akats
mugido: urruma
mugre: zetaka, tortika
mujer: andra, andrazko, andrakume · mujer fácil: emoten dabena · mujer virgen: neska-lora
mujeriego: andrazale, neskazale, gonazale, apo, erbi-ar
mujerona: andrakote
mula: mula
mulero: mandazain, mulero
muleta: bankulu
mulo: mando, mandako, mulo
multitud: jentetza
multitudinario: jentetsu
mullir: arrotu
mundo: mundu
muñeca: andera, muñeka, kopiñ; eskumutur, eskutur
murajes: tetano bedar, pasmo bedar (bot.)
murciélago: saguzar
murmullo: murmurixo
murmuración: mormoxeta, gaizkiesaka · murmurando: mormoxetan, murmurka, marmarka, gaizkiesaka
murmurar: mormoxetan jardun, txitxi-potxuetan jardun · de alguien: aotan artu
muro: orma · de contención de labradíos: soorma
mus: mus · al mus: musian · jugar al mus: musian jokatu
musaraña: sator-sagu, saguitxu
musculoso, -a: zantsu
musgo: oldei, odolgi
música: musika; txunda-txunda · bailable: dantza-soiñu · de chistu y tamboril: txuntxun
muy: oso
Z
zaguero: atzelari
zalamero, -a: enbustero, zuri
zalamería: enbuserixa, zurikerixa
zamarra: txamarra
zambo: ankabiur, ankaoker
zambullirse: murgilddu, murgill egin
zanahoria: azenaixa · silvestre: zartaiñ ipurdi, san juan lora
zancarrón: zankarroi
zanco: zanko, kako
zángano: anbo, erlamando
zanja: zanga, areka, lur-erreten · de agua: erreten, urerreten · de desagüe: sangradero, zumetaitz · zanja para plantar: irra
zapa, labor de: azpijan
zapatero: zapatari, zapatero
zapato: zapata
zarcero: sasitxori
zarceta: zerzeta (txoria)
zarcillo: aixen
zarpa: atzapar, zarpa, erpa
zarrapastroso: zarrapastroso
zarza: sasi, lar, arantza, ziernar
zarzal: sasi, larrarte, laardei, sasitza, sasiarte
zarzamora: lar, arantza; masusta
zarzaparrilla: irustarbi
zea mays: arto; maíz
zig-zag, en: ziarka, ziarretara
zócalo: zokalo
zona: una
zorro: aizeri; Axelko; mozorro, zorro · obrar con zorrería: zorro-zorro ibili
zorzal alirrojo: paseko bidigarro · zorzal charlo: zagaztarro, karraztarro · zorzal real: paseko zagaztarro
zueco: txankulu
zumbido en el oido: duldurixo
zumo: zumo, ... -ur
zurcir: errepasau
zurdazo: ezkerkara
zurdo: ezkerti, katxo
zurra: blastio, zapinddu, egurtu, makilla-salda
zurrar: blastiau, zapinddu, manta emon, bizkarra berotu, belarrixak etara, belarrixak berotu
P
paciente: eruan oneko, pazientzia aundiko
pacífico: bakeoso, baketsu, bakerako, otzan, mantso
pachorra: patxara, sanidade, txatxara
padecer: padezidu, sufridu
padrastro: aittaorde, aittatzako, ugez-aitta · azbizar
padre: aitta · padres: guraso, aitta-ama · padre e hijo(s): aitta-seme
padrenuestro: aittagure
padrino: aitta puntako
paga: sari, paga
pagar: ordaindu, pagau · a precio de oro: narrutik pagau #con creces: artua opillakin pagau · el que paga en el juego: katigu
pago: pagu, pagakizun, pagamentu, ordaiñ · pago en cereal por afilar: zorrotz-gari, errementari-gari · pago por la molienda: motura, laka · en pago: ordaiñetan #ondo egiñan pagua, ate ostian palua
País Vasco: Euskal Herri
paja: lasto · paja triturada: lastaxee
pajar: sapai
pajarear: pajariau
pájaro: txori; artista · carpintero: okill · nocturno: gautxori · onom: txor-txor
pajero: lastodun
pala: pala · de horno: labepala, ogipala · de molino: errotapala · de talo: talo-pala · jugador de: palari
palabra: berba · de palabra: berbaz · tomar la palabra: berbia artu · no cumplir la: berbia emon, berbia jan · media palabra: berbaerdi · apalabrar: berbatu · de palabra: berbako · a medias palabras: berbaerdika · hablar poco por enfado: justu-justuko berbak egin · rumor de palabras: berbaro
palabrería: jardun, ipuiñ, kontu
palacio: palazio
paladar: ao-sapai · de paladar exquisito: aofiñ, muturfiñ
palanca: palanka · deportiva: joku-palanka · lanzamiento de palanca: palanka-joku · lanzador de palanca: palankari
palangana: palangana
palangre: kordel
palidecer: mudau, zurittu
palidez: kolore zuri, kolore baju
pálido, -a: zuri, kolorezuri, kolore bajuko · ponerse: zuri jarri
palillo: zotz, palillo
palio: zeru
palique, dar: arixa emon
paliza: blastio, zapinddu, egur, egurtu, astinddu, berotu, makilla-salda, pasara · dar una paliza: egurra emon, egurtu · dar la paliza: erretolikia sartu, belarrixak berotu
palma: eskubarru
palmo: arra, arrabete · con un palmo de narices: ao bete ortz
palo: makilla · de electricidad: palo · afilado: ziri · largo: aga · de naipes: palo · del juego de la toña: kalderoi · para sostener hortalizas: parra · flexible: makera · merecer palos: makillia merezi
paloma: uso · doméstica: etxe-uso · torcaz: pagauso · zurita: uso txiki, zurita
palomar: usotoki
palometa: papardo
pámpano de nabo: arbigara
pamplina: bedar narras, miarma-bedar, zapedar
pan: ogi · pan blanco: ogizuri · pan integral: ogibeltz, ogi zaidun, zaidun ogi, basillora · pan plano: opill, otana · pan de baja calidad: tremes · pan redondo y pequeño: panpot · pan frito: ogierre · cuscurro de pan: ogi-koskor, ogi-mutur · pedazo de pan: ogi-zati, ogi-pusketa, ogi-tako #ogi gogorrari agiña zorrotz
panadería: panaderixa
panadero: panadero, labari, otanero · el que reparte pan: ogidun
panal: abao, panal
panceta: irugiarre, txitxarra
pandero: pandero
pánfilo: babalora, artanpero, abaspolo
pánico: sukurutz, zurkatx
panicum miliaceum: artatxiki; mijo
panorama: bista
pantalonera: pantalonera
pantalones: praka · pantalones antiguos: seboliñ · bajo de pantalón: prakabarren · que lleva pantalones caidos: prakanarras
pantorrilla: bernamamiñ, zankumamiñ
panza: brantza
pañal: ume-izara, zapi, pakete
pañoleta: buruko paiñolo, buruko zapi
paños para los pies: ankatrapu, txapiño · paños de curandero: erretrapu
pañuelo: zapi, paiñolo, esku-paiñolo · de bolsillo: moko-paiñolo · de cabeza: buruko paiñolo · de mano: esku-paiñolu
papa: aitta santu
papamoscas: bigotedun txinbo (txoria)
papel: papel · de liar: zigarro-papel · de regalo: erregalo-papel
paperas: paperak
papilla: ai
papo: paputz
paquete: pakete
paquetería: paketeria
par: pare
para qué: zetarako
parada: parada; egonaldi
paradero: atarramentu
paradiña: mona
paraguas: guardasol
paragüero: paraguero
paraje: paraje
paralítico: elbarri, elbarrittu, paralitiko · volverse: elbarrittu
parar: geldittu, geratu; planto egin · parar el perro: geratu, parau
parásito: jantxakur, duango
parche: partxe
pardilla: pago-zuza
pardillo: pardillo
pardo: nabar · parduzco: nabarka
parece ser, al parecer: itxuria, ai danez, seguru
parecer: emon; pentsau, iritzi; iritzi, parezer · parecerse a la madre: ama-mosu izan
parecido: antz, taju, tankera, traza; antzera; antzerako, aideko; igualtsu, berdintsu · cierto parecido: ikutu, aide · parecidos, tal para cual: erri batekuak, uztarri baten ipintzeko modukoak
pared: pareta, orma · pared medianera: medialiñ · de madera: otzapalda
pareja: pareja
parentela: senittarte, senittarteko
parentesco: senittasun
pariente: senide, pariente, senittarteko, tarteko, aideko, ideko · cercano: senide ur · lejano: senide urriñ
parietaria diffusa: pareta bedar; parietaria
parietaria: orma bedar, pareta bedar
parir: umia egin, umia izan, familixia izan, librau
paro: lanikez, biarrikez
párpado: betazal · de párpado caído: betexkel
parral: parrape
parrandera: parrandera, fandanga · parrandero: parrandero, errondalari
parrilla: parrill
párroco: parroko, maixu
parroquia: parrokixa
parroquiano: elizante, bezero, parrokiano
parte: alde, parte, alderdi · delantera: aurre, aurrekalde · trasera: atze, atzekalde, oste · inferior: azpi, azpikalde · la de aquí: emendikalde · la de allí: andikalde · superior: guen · en ninguna parte: iñun · en alguna parte: nun ero nun, nunbaitten · de parte de: partez
partición: partiziño, partiketa, banaketa
participar: parte artu; tartian izan
particular: partikular
partidario: aldeko
partido: partidu · de fútbol: fubol-partidu
partir: abixau, abentau · partir en dos: erdibittu, erdibi egin
parto: umegintza, txalgintza
pasa de fruta: pasa · de higo: pikupasa · de uva: maats-pasa · de ciruela: okan-pasa
pasable: ainbesteko
pasablemente: ainbestian be
pasacalle: kalejira, bideko, pasakalle
pasada: pasara · de pasada: pasaran
pasado: pasauta · el pasado: joan dan · los pasados: joan daneko, iragako
pasador: irazteko, iraztontzi
pasamanos: eskumano, barandau
pasar: pasau · pasarlas moradas: gorrixak (edo beltzak) ikusi, gorrixak pasau, elorrixo ikusi
Pascua de Pentecostés: Paskuak, Paskua Maietzeko · Pascua de Resurrección: Paskua Udaberriko
pase: pase · pase de paloma: uso-pase
pasear: pasiau, pasiuan ibilli
paseo: ibillaldi, ibilli, pasio, pasiada · lugar de: pasioleku
pasillo: karrajo, trantsitto, pasillo
pasión: su · con pasión: amorratuta, su eta gar
paso: pauso · mal paso: pauso uts · paso de gente: pasadizo · al paso: pausuan · a cada paso: pausuan-pausuan · de paso: depaso, depasoko
pasquín: paskiñ
pastel: pastel
pastelería: pastelerixa
pastelero: pastelero
pastizal: larre, larreleku
pasto: larre
pastor: pastore · pastor de vacas: ganauzaiñ
pastoreo: pastoretza
pata: anka · a cuatro patas: lauankan · a la pata coja: txindurrika, txinguan, txandorrika; anka bakarrian, anka txuntxurrian · meter la pata: ankia sartu · jugar bajo pata: ankape jokatu · metedura de pata: ankasartze · patas arriba: ankazgora, azpikuaz gora
patada: ostikada · a patadas: ostikoka
patata: patata · patata de siembra: patatazittako
paternóster: paternoster
patinazo: labankara
patio: etxeaurre
patizambo: ankazabal
pato: aata, arata, paitta, bili · huevo de: paitta-arrautza
patrono: ugezaba, nausi, patroi
pausa: atsen
pavés: galtzara
pavía: frixko
pavimento: suelo, zoru
pavo: pabo · pavo real: pabo real
pavón: txarol
pavonado: fabonu
pavonar: urdin-illundu, txarola emon
pavor: sukurutz, zurkatx
paz: bake · en paz: bakian; parra, enpas
peatón: oiñezko
peca: peka, oriñ
pecador, -a: pekatari
pecar: pekatua egin
pecoso, -a: pekoso, -a
pechera: petxera
pecho: papar, petxu · pecho de mujer: bular · de pecho rojo: papargorri · sacar pecho: paparra etara
pedal: pedal
pedante: jakintsu, sasiletrau
pedantería: aittunkerixa, jakintsukerixa
pedazo: puxketa, zati, tako · hacer pedazos: zatittu, umiak egin
pedir: eskatu · pedir cuentas: kargu artu
pedo: puzkar, uzkar, putz · pedo de monja: puzkar bero · olor a: putzusain · onom: parrat, purrut
pedorrear: puzkarra bota · pedorreando: puzkarka, tirri eta tarra
pedorrero: puzkarti, puzkarrontzi, purrutero
pedrada: arrikara · a pedradas: arrika
pedregoso: arritsu
pedrera: arriarte, arbaso
pedrisco: arri, arriabar
pedrusco: arri-koskor
pedúnculo: ailla, txurten
pega, de: brometako, gizurretako, aproposko
pegajoso, -a: lika, likiñ, pegakor
pegamento para parches: disoluziño
pegar: jo, tas-tas emon, ipurdia berotu; pegau · pegando: joka #lapian moduan pegau
peinado: orrazkera, orraztu
peinar: orraztu
peine: orrazi
pelado, -a: gorri · zona pelada: gorriune · estar pelado, sin blanca: gorri egon
pelaje: pelaje
pelar: zurittu, narrutu
peldaño: mailla, armailla
pelea: burruka, muturjoka, egurrots · pelea a cornadas: adarka · pelea de carneros: adari-topeka, adari-joku · peleándose: muturjoka
peligro: arrisku
pelirrojo, -a: burugorri, illegorri
pelma: gogaikarri, kakalardo, buztanziri, dontsa
pelo: ille · pelo corporal: ille, zurda · pelo de rabo: buztan-zurda · de pelo rizado o crespo: illekixkur · pelirrojo: illegorri · centro de pelo: kalpar
pelota: pelota · pelota hueca de goma: putzezko pelota · saltarina: tartakarin · viva: bizi · de poco bote: motel · jugar a la: pelotan egin, jokatu · hacer la pelota: olixua emon, jaboia emon · pelota grande, pelotón: pelotoi
pelotari: pelotari
peludo: illetsu, zurdatsu
peluquería: barberixa, pelukerixa
peluquero: barbero, bizarkentzaille
pelusilla: litx · llenarse de: lixtu
pellejo: azal, narru; zaragi
pellejudo: azaltsu
pellizco: atximurkara · a pellizcos: atximurka
pena: pena, damu, lastima, penagarrikerixa · pena por la pérdida: galdumin · de pena: penagarri · dar pena: pena emon, lastimia emon · tener pena: pena izan · estar de pena: penatan egon · ser una pena: lastimia izan
penacho de pelos: mototx, ille-mototx
pendejo: pendejo
pendenciero: drogoso, sestroso
pendiente: erripa, muna, pendiz; belarrittako · pendiente escabrosa: malkar · ascendente: aldasgora · descendente: aldasbera · objeto pendiente: txintxilikaixo
péndulo: pendola, miñ
pene: txistu, txilibitu, pito, txori, kerten, pitilin, buztan
penitencia: penitentzia
penoso: penagarri
pensamiento: pentsamentu, pentsakizun, auteste · sumido en sus pensamientos: bere artekotan
pensar: pentsau, uste izan
penúltimo, -a: azken aurreko
penuria: biar, eza, falta
peña: aitz, atx
peón: pioi
peonaje: piontza
peonza: tronpa
peor: okerrago, txarrago · en el peor de los casos: okerrenera jota · peor para ti: euretako kalte
pepita: pipitta
pequeñez: uskerixa, txikikerixa
pequeño, -a: txiki, kakanarru, nano, xe, pitxin, memo, kuku, txipriztiñ · más pequeño de lo normal: zapotz · pequeñajo: zapotz
pera: madari, makatz · de invierno: negu-madari
peral: madari, madari-arbola · sin injertar: makatz
percutor de escopeta: katu
percha donde duermen las gallinas: ota
percherón: pertxeroi
perdedor, -a: galtzaille
perder: galdu · el apetito: mikatu · fuerza: erkinddu, inddarkatu · la cabeza: burua galdu · la virginidad un hombre: eskapullau · la virginidad una mujer: errekan pasau, loria galdu · la esperanza: etsi · los estribos: bere onetik urten
perdición: ondamen, ondamendi
perdida: galera, galduerdi
perdido, -a: galdu; noraezian · estar perdidos: guriak, orrenak... egin
perdigón: perdigoi
perdiguero: eper(ta)lari
perdiz: eper · caza de: oillagorreta
perdón: barkaziño, barkamen · pedir perdón: barka eskatu · pidiendo perdón: barkeske
perdonar: barkatu · deudas: enpaztu
peregrinación: peregrinaziño
perejil: perrejill
pereza: nagikerixa, alperkerixa, nagi · estar bajo los efectos de la: nagixak emon
perezoso: nagi, alper
perfil de monte: isla
perifollo: txikuflaittu
perilla: auntz-bizar
periódico: periodiku
período: aldi
peripuesto: peripuesto
perjudicar: kalte egin, gaitz egin · perjudicarse: alkar galdu
perjudicial: kaltegarri
perjuicio: kalte, oker, gaitz
perla: perla
permiso: baiben, baimen
permutar: premuntau
pernicorto: ankamotz
pero: baiña; pero · sin peros: baiña bakua #baiñak ortuan
peroné: bernazur
perorata: esanaldi, erretolika
perra gorda: txakurraundi · perra chica: txakurtxiki
perrerías, hacer, decir: txakurranak egin, esan
perro: txakur, txitxi, toto, au-au · voz de llamada: toma! · voz con la que se azuza: axaxa! · perro callejero: kale-txakur · chimbero: txinbo-txakur, tximutx txakur · de becadas: oillagor-txakur · de casta: kasta-txakur · de caza: kaza-txakur · pastor: arditxakur · perdiguero: eper-txakur · policia: polizia txakur · rabioso: txakur amorratu · ratonero: arratoe-txakur · perro viejo: txakur zar
persicaria: pipar bedar gorri, txindurri bedar
persona: persona, lagun, kristau
pértiga de carro: partika, burpartika · pértiga corta: nardaka
pertrecho: trepetxu
pesadilla: ameseta txar
pesado, -a: astun, pixutsu #kaparria potruetan baiño astunaua · pesada: dontsa
pésame, dar: naigabia emon
pesar: pixau; damu · a pesar de todo: ala (ta) be
pesca: peska
pescadería: arrandei, peskaderixa
pescadero: arraindun, peskatero
pescado: arraiñ, peskau · de freir: priji-arraiñ
pescador: peskari
pescar: peskan egin, arrapau
pescuezo: lepo, sama, zaputz, kano
pesebre: aska, ganau-aska
peseta: pezeta
peso: pixu · peso en vivo: bizipixu · peso en canal: il-pixu, kanalian
pespunte: pespunte
pestaña: betule
peste: peste; gogaikarri
pestillo: pasaera, txinget · pestillo grande: morroillo · cerrar con: morroillua emon
peta: aizpurutxu, porru
petacho: adabakin, txaplata, petatxu, txatal
petición: eske, eskabide
petirrojo: txantxangorri
petróleo: petrolio
petroselinum hortense: perrejil, astoperrejil; perejil
pez: arrain; pike
pezón: erro, titi, titiburu, titipunta, titimutur, adarpunta · de un solo pezón: errobakar
pezuña: apatx, kasko, ankakasko · pezuña de caballar: pelu
phalaris arundinacea: zintta bedar
phaseolus vulgaris: baba; alubia, judía
piada: txio, pio
piar: txio egin, txioka jardun · piando: txioka, pioka
picadura: pikatara, zastara
picante: miñ, pikante
picaporte: krisketa, atekrisketa, eskuleku, elduleku
picar: pikau; kixi eta mixi ibili · picar la culebra, avispa: eldu
picardía: pikardixa
pícaro: pikero
pico: piku; pikatxoi · de pico afilado: mokozorrotz · tener buen pico: piku ona euki · de picos pardos: andafuerako soiñekua jantzitta
picogordo: paranden gixoi
picor: azkura, pikor
picotazo: pikukara · a picotazos: pikuka
pichón: usokuma
pie azul (perretxikoa): zuza urdin
pie: anka; oiñ, oinbete · a pie: oiñez, taka-taka, tapa-tapa, taparra-taparra, apionian · de pie: zutik, tente · ponerse: zutittu · bajo los pies: ostikopian, ankapian · planta de pie: orpo · dar pie a: aurrerapidia emon
piedra: arri · angular: kantoi-arri, eskiñarri · caliza: karearri · rueda de molino: errotarri · para moler maíz: arto-arri · cenizal: autsarri · de arrastre: probarri · de afilar: zorroztarri, destera · de afilar guadañas: arraitz, segarri · bote de la piedra de afilar: segapote · de hacer la colada: albergarri, pietarri, puxetarri · de mechero: suarri · labrada: arlandu · redonda y grande: arribola · suelta: arramil · piedrecillas que comen las gallinas: oillo-ari · piedrecilla: arri-koskor
piel: narru, azal · de piel: pielezko, narruzko · piel de oveja: ardi-narru · piel reseca: zaponarru
pienso: pentsu
pierna: iztar, berna · delgada: txanka · de piernas delgadas: txankame, ankame, ankalaru · de piernas gruesas: ankasendo, zankosendo · de piernas largas: ankaluze · de piernas torcidas: ankabiur, ankaoker · de una sola pierna: ankabakar · con los pies juntos: anka geldixan
pieza: pieza · de tela de lino: eun-pieza · de una sola pieza: osoko · pieza musical: toketa
pifia: uts, kale
pila bautismal: bataioleku · pila de madera: egurpilla, kastillo
pilar: zutiko · pilar de puente: zubianka · día del Pilar: Pilarika egun, Amabirjiña garotako
pimentón: piparrauts
pimienta: piparbeltz
pimiento: pipar · pimiento morrón: piparraundi · pimiento verde: piparberde, pipartxorizero · guindilla: piparmiñ
pinar: piñudi
pincel: pintzel
pinche: pintxe
pincho: eztaka; banderilla
pinguicula grandiflora: moko bedar; grasilla
pino: piñu
pinta: pelaje
pintada: ginea-oillo, india-oillo
pintar: pintau, pinttau
pinto: pintto
pintor: pinttore
pintura: pinttura
pinus nigra: piñu norte; pino norte
pinus pinaster: piñu-maritimo; pino marítimo
pinus radiata: piñu beltz; pino insignis
pinza: pintza · para recoger castañas: mordaza, motxarda
pinzón: neguta, paranda · pinzón real: neguko paranda
piña: piñu-kaskara, piñuburu, artaburu
piñón: piñu-azi
pío: txio, pio · no decir ni pio: txistik ez etara, egin
piojo: zorri
piojoso: zorristo, zorritsu
pipa: pipa · ni para pipas: artotarako lain be ez
piquituerto: pikoker (txoria)
pira de carbón: txendor, ikaztoi · plazuela de la pira: txendorzulo, ikazteizulo · hacer pira: txarrittan egin, eskuela martxando egin, sasi-eskola egin
pire: arrikara
piripi, ponerse: txilibrizkau, txispau, lafiau
pirueta: anka-biurri
pisada, onom: plasta-plasta
pisar: zapaldu
piscina: igarileku
piso: abitaziño; zoru, be, azpi
pista: arrasto · pista forestal: pista
pistola: pistola
pisum sativum: idar; guisante
pita: erreuma bedar
pitorreo: adar-soiñu
pizarra: pizarra
pizca: puxkat, apur bat · ni pizca: tautik pez, zipitzik pez
Placencia: Plazentzia, Autxerri
placenta: umeloi, karen
placer: gozamen, gozatu · a placer: amama
plaga: peste, plaga
plan: asmo, plan, idia
plana de albañil: llana, plana · pasar la: llaniau, planiau
plancha: plantxa
planchar: plantxau
planear: planak egin; plania pasau, planiau, llaniau
planicie: lautada; zapaluna
plano: zapal
planta: landara; planta · planta del pie: ankazpi, ankape · planta péqueña de árbol: txirbi · de buena o mala planta: planta oneko edo txarreko
plantado, bien: ondo plantautako
plantago lanceolata: illuntzi bedar, zan bedar; llantén mayor, llantén menor
plantarse: plantau, planto egin
plantilla: txantilloi
planto: planto
plantoso, -a: plantoso, -a
plastón: talo
plata: zidar · de plata: zidarrezko · de baño de plata: zidarbitsezko
platano: platano; txopo-platano
platanus hibrida: platano; plátano de sombra
platear: zidartu, zidarbistu
plato: plater · plato sopero: plater sakon · plato plano: plater azal · plato grande: erretillu
plaza: plaza · de abastos: berdura plaza, azoka · plaza de toros: zezen-plaza, korrida-plaza
plazo, a largo: gerora · a plazos: epetan
plegar: tolostu
pliegue: ixur, izurdura, torlostura, alotz
plomo: berun, plomo · fundirse los: plomuak erre
pluma: luma; pluma · de gallina: oilloluma #lumia baiño ariñagua
plumaje: lumaje
poa annua: sopuruku
pobre: pobre · pobre hombre: gixajo #pobrian arrazoia eta urriñeko suegurra alperrik galtzen die; pobrian arrotasuna eta kaskarian prasia denpora gutxikuak dia · pobrecita: koittau · pobrecito!: erruki!
pobreza: pobreza
pocilga: txarrikorta, txarritoki
poco: gutxi · poca cosa: ezer gutxi · un poco: puxka bat, apur bat · poquito a poco: poliki-poliki, puxkanaka, apurka · hace poco: puntuan · por poco: utsagatik · un poquito: kixi bat, pittin bat · poquita cosa: ezebeza · poquito a poco: txirri-txirri, txarra-txarra, txirriki-txarraka
poda: iñausketa, poraketa
podar: iñausi, porau; soilddu
poder: aalizate; al izan · no poder: eziñ · el no poder: eziñ · no poder con la carga: meko eiñ
podrido: ustel
polaina: mantar, polaiña #bai tokau be astuai polaiñak
polea: polea, txirri(n)ka · rueda de: txirrika
policía: polizia, txakur
polilla: sits, zeren; gabeko mitxeleta
polvo: auts
pólvora: sutauts
polygonum persicaria: txindurri bedar; persicaria
polypodium interjectum: aitz gaiñeko garo, garo txiki
pollada: txitaldi, apixaldi; txitatalde
pollino: astakuma
pollo: oillasko · pollo joven: oillaskotxo · polla: oillanda · polluelo: txita
pomada: ujentu
pompa: aparato
pómulo: matrailla · de pómulos rosados: matraillagorri
poner: jarri, ipiñi · poner reparos: erreparua ipini, emon · ponerse mal: ondoeza egin; gaizkittu
populus nigra: makal, txopo; chopo
populus tremula: orrikara; álamo temblón
por qué: zegatik, zegaittik, zer dala ta, zetako, zetan
porcelana: portzelana
poro: izardizulo, aize-zulo
porosidad: aroltasun
porque: ze, eze, zegaittik eze · porqué: zergatik, zer dala ta
porquería: zikiñ, zikinkerixa, txarrikerixa
porra: porra · porra para piedra: arri-maillu
porrón: porroe
portabrocas: barautz-etxe
portal: atai, peora, atarte, eskape · delantera del: ateeta
portamachos: ardatz-etxe
portarse: portau · honradamente: gizon portau
porte: porte · de buen porte: plantoso, -a, jaso
pórtico de iglesia: elizpe, alizatari
portillo: ataka · de horno: labe-tapa, labe-ataka
porvenir: etorkizun, etorpide; jantzi
posible: leikena
posición: leku, toki, puesto · cortar en la posición normal: erara ebagi
poso: madre, ondar
poste eléctrico: arginddar-poste, palo, poste, zutiko
postilla: kostra, arraunka
postizo: ezarri
postlluvia: eulondo
postre: postre
potaje: lapikoko, potaje
poteador: txikitero
potencia: potentzia
potentilla sterilis: mailluki bedar; fresa estéril
potro, -a: moxal, txiko; perratoki
poyo: poial
pozo: potzu, urbatu · pozo artesiano: pozadera, pattin · pozo de lino: liñapotzu · poza de río: osiñ
prado: zelai, landa
precaución: kontu, kuidadu · tomar: kuidaduak artu
precio: prezio, balixo, balore · a buen precio: modu onian, moduz
precipicio: amill, malkar
precisamente: prezixo
preciso: zorrotz · ser preciso: prezixo izan
predisposición: berezko
preferido, -a: begittako
preferir: naixago izan
pregón: pregoe, bando · hacer el: pregoia jo, bandua jo
pregonar: bandua jo, pregoia jo
pregonero: pregonero
pregunta: pregunte
preguntar: preguntau · preguntando: preguntez, preguntian
premio: sari
premolar: alboagin
prenda: jantzi · para guarecerse: estalgarri · prenda en los juegos: kastigu
prender: artu; su artu · una planta: lurra artu
prensa: prensa
prensar: prensau, sakatu, estutu · prensar uva: zukutu
preñada: ume-esperuan, estaduan, aurdun · un animal: ernari, geldittuta · con la preñez adelantada: umeastunduta
preñar: umia eitteko jarri, kargau
preocupación: ardura, burukomiñ, kezka
preocupado, -a: arduratuta, armonixan · estar preocupado: arduratan egon, arra euki
preocuparse: arduratu
preparado, -a: gertu, prest; preparau
preparar: gertau, preparau, ingirau
preparativo: preparatibo, gertakizun
preparto, estar de: sentiduta egon
presa: presa
presencia: bista, itxura
presentaciones, hacer las: kunplimentuak egin
presentarse: presentau, plantau
presionar: sakatu, inddarra egin
preso, -a: preso; katigu, atxillo · estar preso: preso egon
prestar: prestau · prestar atención: kargu egin, kontu egin
presuntuoso, -a: uste aundiko, aundigurako, buruiritzi
pretencioso, -a: aundinaiko #oiñezkorik gura ez, zaldizkorik aillegau ez
pretender: pretendidu
pretexto: aitzakixa
pretil: petrill
prevenido: brebenido
previsor: burugiñ
prieto: estu
primavera: udabarri
primero: lenen, lenengo, aurrenengo, estraiñako · a primera vista: beittu baten · de primera: primerako; primeran
primicias: primiziak
primo hermano: iztarlengusu
primo: lengusu · prima: lengusiña
primula vulgaris: san jose lora, udalora; prímula, vellorita
prímula: san jose lora, udalora
princesa: printzesa
principal: printzipal
principio: asiera; gaiñerako, printzipixo
prioridad: aurretiko lan · tener prioridades: aurreraokuak euki
prisa: prixa, arrapataka, astrapala · con prisas: prixaka, arrapataka #beti prixaka eta beti aillegau ezindda
prisco: frixko
probar: probau; aprobau, aprobia egin
problema: problema, bialeku, gorabera, kontu, kuidadu · problema psicológico: buruko edo lepagaiñeko problema · crear problemas: lanak emon, bialekuak emon
procedencia: jatorri · de qué procedencia: nundik norako
proceder, buen: gizalege
procesión: prosoziño
procesionaria: piñu-momorro, piñu-koko, infarnuko katu
proclama matrimonial: elizta, eliztei, ezkondei
procurar: alegindu, saiatu, bide bat egin
producir: egin, eragin
producto: jenero
profeta: profeta
profundizar: sakondu
profundo: sakon
profusamente: farra-farra, sarra-sarra
programa: programa
progreso: aurrerakara, aurrerapide
prohibir: debekau, galdu eragin
promediar: erdira jo
promedio: batenaz besteko
promesa: promesa, ainddutako
prometer: ainddu
prominencia: tontor
pronto: laster, aurki, bela, belaxe, aguro · de pronto: alako baten
propaganda: propaganda
propenso, -a: ... errezeko; zale
propiedad: jabetasun · propiedades: ondasun, azienda
propina: eskupeko, propiña, sari
propinar coscorrones: kaskarra berotu
propio: bere, geure; bertako · a cuenta propia: norberan kontura
proporción: proporziño
prosperar: aurreratu; ertza euki
prostitución, casa de: putetxe
prostituta: Ik. puta
protector: aitta puntako
protegido: santuartu
protestante: protestante
protestar: protestau
provecho: probetxu, protxu · de provecho: probetxuko
provincia: probintzia
próximo: datorren, hurrengo
proyecto: asmo, proiektu
prudente: burugiñ
prueba: aproba · prueba de arrastre: proba · con bueyes: iri-proba · recinto de: probaleku · piedra de: probarri
prunus armeniaca: alberretxiko; albérchigo, albaricoque
prunus avium: keixa; gerezia
prunus domestica: okan; ciruelo
prunus spinosa: elorrarantza beltz; espino negro
pteridium aquilinum: garo; helecho
púa: ortz; arantza, eztaka
publiko: jente, publiko · en público: jente aurrian; jentian bistan, publikuan, agirixan
puchero: lapiko · puchero de alubia: baba-lapiko
pudrirse: usteldu, antsittu
pueblo: erri · pueblo natal: jaioterri
puente: zubi · pilar de puente: zubianka · ojo de puente: zubibegi
puerco: txarri
puerro: porru · planta de: porru-landara · puerros con patatas: porru-patata · caldo de: porru-salda
puerta: ate · de dos hojas superpuestas: ateerdi · de seto: esate
puerto: portu · de montaña: gaiñ
pues: ba, eze
puesto: puesto, leku, toki
pugna: burruka · de vientos: aize-burruka
pujavante: pujamante
pulcritud: jasotasun, txukuntasun, txukundade, kuixidade
pulcro, -a: garbi, sotill
pulga: arkakusu, ardi
pulgón: koko, zorri · de alubia: babakoko
pulicaria dysenterica: mendar
pulidor: leuntzaille
pulir: leundu, finddu
pulmón: biri, pulmoe, auspo · carne de: biriki · enfermedad del: pulmoiko
pulmonaria longifolia: pulmonixa bedar (?)
pulmonía: pulmonixa
púlpito: kulpitto
pulsera: eskuturreko, pultsera
pulso: pultsu · a pulso: pultsuan
punta: punta · de monte: mendi-punta, mendi-tontor · de pan: koskor, ogi-koskor · en la punta: puntan, punta-puntan
puntada: puntada
puntal: puntale
puntería: apunterixa
puntilloso, -a: estu, pirri
punto: puntu · punto flaco: argaluna · punto de unión: junta, juntura · punto cruz: puntokruz, puntokruzian, kruzetan · hacer punto: eskutako lana egin · a punto de: eiñian, ixa ...an · al punto: puntuan
punzada: zastara
punzón: ezten, ziri · de albarca: abarka-ziri
punzón: zan
puñetas: otxokuarto, puñeta
puñetazo: ekubilkara, agiñetako
puñetero: madarikatu
puño: ekubil
pupilaje: apopillaje
puré: zuku · hacer puré: zukutu
purga: purga
purgaciones: galikara, galiko, purgaziño
purgatorio: purgatorixo
puro: garbi, puru; zigarro-puru · puro, sin mezcla: uts
pus: pasmo, zorna, puzunixa
pústula: pusillo · llenarse de: pusillotu
puta: puta, neska txiki, tortola, bizimoduko, paseko, emoten dabena · hijo de: putaseme · ir de: putatara joan, palankara joan, apotan ibilli · en putas: putatan
putada: putakerixa
putero: apo, putero, putazale
puto: putar
puyazo, meter un: zirixa sartu, adarkaria sartu
pyrus communis: madari; peral