izenordaina
- a. (a). izenordaina. (Angiozar., Eibar., Leintz., Oñati., Ubera.) Hura. · Aquel. . A da nere anaia.. komentario 1 Sin. áura.
- 3. alako. (c). izenordaina. Fulano.. Alakok bizikletia erosi dabela, beste alakok, patiñak, eta guriak pe eskabidia.. Olako ere entzun daiteke. Mugagabean. . aláko eta aláko, . (c). OLAKO ETA OLAKO. Fulano eta mengano.. Esan dau alakok eta olakok ein zebela lapurretan.. Sin. ulixa ta bendixa (ia galdua). Sin. ulíxa ta bendíxa. Ik. ulíxa..
- álkar. (a). izenordaina. ARKAL. Elkar. Pronombre de reciprocidad. Aspaldixan eztou alkar ikusi./ Arkalekin egon giñuztan atzo afaltzen.. Sin. batá(k) béstia. alkar ikusi eziñ, . (-). . 2. alkar ikusi eziñ, alkar ikusi eziña. (c). izena. Elkarrenganako amorrua, inbidia edo gorrotoa. Envidia, animadversión u odio recíproco. . Auzotan alkar ikusi eziñak ugari izaten die.. ALKAR ILL, ALKAR JO, etab... 1. alkar ikusi eziñ, . (c). du aditza. Gorrotoa izan, ikusiezina izan.. Guk gauza bat jaukau txarra: bista ona ta alkar ikusi eziñ.... álkar gáldu, . (c). esapidea. Batak bestea galdu. Perjudicar el uno al otro.. Asarre papeladak eitten badittue be eren artian eztabe alkar galduko./ Abogautan asi zien bixak, eta azkenian alkar galdu zeben. Abogauak dana jan zotsen bai batai tta bai bestiai. .. álkar ártu, . (b). esapidea. Ados jarri zerbait egiteko. Aliarse, confabularse. Mutiko guztiak alkar artu zeben da andereñuai ezotsen arpegira begiratzen./ Euskaldunok alkar artzen bagenki ezkiñake modu onetan ibilliko. ..
- au. (a). izenordaina. Hau. Este. . au be badogu!, . (c). esapidea. Atsekabea adierazten duen expresioa.. Oiñ au be badogu? Besteik etxakun falta!.. au da au!, . (c). esapidea. AUXE DOK OIXE!. Expresíones que denotan enfado o malestar.. Auxe dok auxe! Txorixak arto guztiak jan. ..
- batá(k) béstia. (c). izenordaina. Elkar.. Ezin dabe batak bestia ikusi./ Bata bestian atzetik datoz.. Aditza NORKduna bada batak, ez bada, bata.. Ik. álkar.
- 1. beroi. (c). izenordaina. Berori. Apaiz eta handikiei lehen eman ohi zitzaien tratamentua.. Artuko dau be(r)orrek arrautza pare bat./ Neuk pe oixe ikasi neban azkenerako ta neuk pe beroi esate notsen. Beran seme-alabak pe danak beroi esate otsen. Ben. . Osintxun diotenez, Plazentzian gurasoei ere berorika egiten dio askok.. berorikada, berorikadia. (d). Berori tratamenduaz eginiko esaldia, umorez.. Urrengo egunian juan zan dotriñara eta soltau zetsazen abadiari .. berórika, . (d). Berori tratamenduaz.. Arek txakurrai berorika eta abadiai ika eitten jotsan. ..
- 2. beroi. (b). izenordaina. Hori, indarturik.. Kuriosua don beroi bigote errebittau orrekin. Klem. .
1. béste, béstia. (a). izenordaina. Bestea. El otro. . béstia!, . (b). interjekzioa. Bestea! Hala, exajerado!. —Elgetan metro erdi edur jaok. —Bestia! Ori eztok euk pe sinisten. .. besteko, . (c). juntagailua. Juntagailu distributiboa. Bateko..., besteko.... Bateko gaixoik dagola, besteko nekatuta, ezta etxetik urtetzen. . Ik. bateko... besteko..... bestéik ezían, . (b). A falta de otra cosa.. Besteik ezian ezta txarra ogi sikua. .. beste beiñ, . (b). adberbioa. Beste batean. En otra ocasión. Beste bein be iguala pasau jatan... béste báten, . (a). adberbioa. En otra ocasión.. Sin. beste beiñ..
- 2. beste(k). (d). izenordaina. Inor(k). Inor-en (alguien) erabilera eta esanahi berdina du, baina oso adinekoek bakarrik darabilte. Mugagabeko deklinakera du. Alguien, alguna otra persona.. Nik ezer falta baneban enintzan fango bestegana billa, e. Ni San Antonioana. Fran./ Bestek nai eztittuan lanak artzeittu./ Norberak golpeik pez, bestek ein daixela./ Bestei kulpak bota, ori da errezena./ Ederki ibiltzen da besten diruakin./ Makiña bat lan ein biarra dago bestendako. . Ezezkoetan ere esana, BESTE INOR zentzuan. Gorde sekretua, ez esan bestei./ Eztauka arek ezer bestendako./ Eztotsat beste(r)i entzun.. béstek éztakotan ibilli, . (c). esapidea. Portaera nabarmena izan. Tener un comportamiento original, extravagante.. Mutillak! Bestek eztakotan ibiltzia gustatze jatzue beintzet.. Etxean sarri entzun izan dugu, errieta doinuan. Beste inork egiten ez dituen gauzak egiten, alegia.. Sin. íñok éztakotan ibílli..
- edózer. (a). izenordaina. EROZER. Cualquier cosa.. Txakur orrek eztau edozer jaten./ Erozer gauza esaten jao amai.. Erozer gauza, gehienetan. .
- érak. (b). izenordaina. Beraiek, eurak; árek indarturik. Ellos.. Erak nai badabe ein deixela./ Esaixezu erei. . Nork denean erek ere bai..
- ézer. (a). izenordaina. En frases afirmativas e interrogativas "algo", en negativas "nada".. Deklinatuta: ezek, ezei, ezen, ezendako, ezekin, ezetan, ezeta(ra)ko, ezetatik, ezetara, ezetaraiño, ezegatik.... Ezer ez eta festa, . (-). esaera. EZER EZ ETA PESTA. "Asko hitz egin baina gero ezer ez; baita itxura ematen duena, baina ezer ez dena ere." (Lar Antz).. ezérki, . (d). Ezer, zerbait. Gure aitajaunari honelako esaldiak entzuten genizkion:. Ekarri dozue ezerki?/ .. ezer gutxi, . (b). Poca cosa.. Ezer gutxi balio dau barriketan ibiltziak./ Zerbaitt irabazten dau baiña ezer gutxi. .. beste ézer ézian, . (b). esapidea. A falta de otra cosa.. Beste ezer ezian ezta txarra ogixa. ..
- gu geu. (b). izenordaina. Nosotros, por nuestra parte; por lo que respecta a nosotros.. Zuek nai dozuena eiñ, baiña gu geu ezkoiaz aurten iñora./ Zeoze pasatzen bada be guk geuk eztakigu ezer./ Zuendako badakitt eztatorrela ondo, baiña guri geuri etxaku inporta. . NOR, NORK eta NORI kasuetan, batez ere. I éu, áura béra, zu zeu, zúek zéuek, árek érek-ek ere jokabide berdina dute..
- 2. gure, guría. (b). izenordaina. Gure etxea. Nuestra casa.. Etorri zaitte gurera, gurian afaldukozu./ Guriak eztauka garajeik./ Guretik zuenera berreun metro dare.. Oso adinekoek GERE ere erabiltzen dute: gere, gerian, gerera....
- 1. iñor. (a). izenordaina. Nadie (ezezkoetan).. Eztago iñor komunian./ Iño(k) pe eztaki zenbat sufridu neban. . I. iñor biarrian egon, . (c). Norbera gauza izan ez eta norbaiten premian egon.. Ezta ezetarako gauza. Iñor biarrian dago komunera joateko be. .. íñok éztakotan ibílli, . (c). esapidea. Ezohizkoak diren gauzak egin, nabarmenak edo normaletik kanporakoak.. Zer, Aixkorriko puntara zoiazela gaba pasatzera? Zuei iñok eztakotan ibiltzia gustatzen jatzue.. Errieta doinuan esan ohi da.. Sin. béstek éztakotan ibilli. Ik. beste(k).. iñóbe, . (b). IÑOR BE. Inor ere.. Iñobe etxuat ikusi bidian. Etxuat gizonik iñobe ikusi. Don...
