Skip to main content

aditza

  • 4. librau. (c). da aditza. (eufemismoa.) Erditu.   Parir la mujer.. Alakok familixia izen dau, ero. “Aura?”, ta “Librau ei da”. Don. .
  • 1. librau. (b). du aditza. Askatu, libre utzi.   Dejar en libertad, desatar.. Beixak libratzera noia./ Librau dittue presuak. . Ik. jaraiñ, eskátu.
  • libre egon. (-). aditza. LIBRE IZAN, EUKI. Oztoporik ez izan, etab.. Libre geunkan nai giñuanian sarzeko./ Libre dago bidia.. adj. gisa gutxi erabilia: Erri libria nai giñuke izan. .
  • lijértu. (c). da-du aditza. Lijer bihurtu.   Volver(se) ligero de articulaciones.. Olixua botata lijertzen da kataia./ Masaje bat artu biarrian nago, ia lijertzen jatan bixkarralde au.. Ant. sórtu.
  • limáu. (b). du aditza. Limar..
  • 1. linpíau. (c). dio aditza. (lagunartekoa.) Jokoan edo lehiaketan norbaiti irabazi.   Ganar a alguien en un juego o competición.. Milla duro linpiau najotsan kartetan./ Oriok errez linpiauko jotsak Kaikuri.. Sin. txapíau.
  • 2. linpíau. (c). du-dio aditza. Ohostu.   Robar.. Kotxetik kaseta linpiau jostek. . Sin. txapíau. Ik. línpio.
  • liórtu. (d). aditza. Lehortu.. Don.k dio inoiz esaten dela lurrari buruz, baina bestela ez.. Ik. agórtu, sikatu.
  • liráinddu. (c). da aditza. Lirain bihurtu.   Volverse esbelto.. Len potolua zan baiña ziero liraindduta dago. .
  • lisotu. (c). du aditza. LISO LAGA. Leundu, berdindu.. Lisotu egin bia da eskuleku au lijia artuta./ Llaniau baiño rasiau geixao esaten da; liso laga. Don. .
  • líxibia egosi. (d). du aditza. Arropa zuritzeko ur-irakina lixontzira bota sutako hautsetan zehar. .
  • líxibia eiñ. (c). du aditza. Garbiketa egin.. Sekula lixibia eiñ eztabenak eztaki ze dan labadoria. . Hilean behin egin ohi zen. Lehenengo albergarrixan jabonau eta lixibia jo, eta gero arropa zuria sutako-hauts eta ur-irakinez egosi. .
  • líxibia jo. (c). du aditza. Albergarrian, jabondutako arropa astindu eta jo zikina ateratzeko.. Ik. lizi, lixa-pótzu.
  • líxtu. (c). da aditza. LITXÁTU. Litxez bete oihal edo jantzi bat.   Llenarse de pelusa o hilachas; deshilacharse un tejido o vestido.. Azkenengo erosittako bakeruak ziero lixtu jat./ Barrenak pe danak lixtuta jauzkat. Don.. Ik. álbeni, izpittu, txirbiztu, lítx.
  • lizúndu. (c). da aditza. Enmohecerse.. Basarriko ogixa ona da, baiña ein-barrixan. Bein baiño geixaotan janda gare lizundutakua./ Umeldu ero lizundu (belarra). Umeldu ezkero ba urrengo lizuna. Umelak lizuna dakar ondorik. “Bedar umela ekarri dou. Au lizundukok”. Don..
  • llaníau. (d). du aditza. Pasar la plana en una pared.. Ik. rasíau.
  • 2. ló eiñ. (a). du aditza. Dormir.. Bart eztot lorik eiñ./ Eizu lo polittorrek.. banástapian lo eiñ. (c). esapidea. Hurrengo egunean norbaiten urtebetetzea denean, zera esan ohi zaio:. Zer, gaur banastapian lo ein biakozu.. Ez dugu jakin ahal izan zergatik. Agian oilolokak banastapean sartu ohi direlako lokatzeko?. Ik. lokátoki..
  • 3. ló eráiñ. (b). dio aditza. Hacer dormir.. Ezin dotsat umiai lo eraiñ. . lua galdu eraiñ, . (-). esapidea. Lo egiten ez utzi.. Zapo-kantuak lua galdu erain dost...
  • loittu. (d). aditza. (Oñati.) "Ensuciar." (Izag Oñ). .
  • 2. lokatu. (c). da aditza. Loka bihurtu oiloa.   Ponerse clueca la gallina.. Oilluak, lokatutakuan eztabe arrautzaik eitten. . Ik. loka.
  • 1. lokatu. (c). da-du aditza. Loka, koloka jarri; gaizki itsatsia egoteagatik mugitu.. Alanbradurixako esola guztiak lokatuta dare./ Muturrez aurrera jausi tta iru agin lokatu jat./ Astuak azkenian laixia lokatu dau. . komentario 1 Ik. lóka, loka.
  • lokátzatu. (c). da-du aditza. LOKAZTU. Lokatzaz zikindu.   Manchar(se) de barro.. Perretxikutan izen naiz da erropa guztiak lokatzatatuta ekarrittut. .
  • lorátu. (b). da aditza. Loreak atera landareak.   Florecer, ponerse en flor.. Negu epelegixa ezta ona, ze arbolak udabarrixa baiño lenao loratzen die ta gero izotzak pasaria emoten dotse. .
  • lotarátu. (c). aditza. Lotara joan edo eraman.   Acostar(se).. Gaur be, ni lotaratu orduko, irurak izango die./ Umiak lotaratu biaittut lelengo.. Ik. oerátu.
  • lotsagabétu. (b). aditza. LOTSÁBAKOTU (UB., ANG.). . Lotsagabe bihurtu.   Volverse desvergonzado, insolente. .