aditza

2. irago. (-). aditza. IRAGOTU. Lotsagorritu.. Esan zetsazen berbekin iragotuta laga eban. (AAG Eibes) .
irago
1. irakiñ. (b). du aditza. Hervir.. Ura irakitten asten danian bota porruak./ Garbostu da ziero irikitteke, irikiñ baiño len. Don. .
irakiñ
irakúrri. (d). du aditza. IRAKÓRRI. Aletu. Desgranar.. Idurixon da, artua irakurri esate zuan, eta emen, Artizen, urkuldu. Klem./ Artua da babia nik irakurri esaten juat. Babia etxian eitten baldin bou, “auxe babiau irakurri ein biou”. Don.. Liburua leidu egiten da.. Sin. urkúldu, alétu. Ik. garándu.
irakúrri
iráun. (b). du aditza. Durar, aguantar.. Bi ordu iraun dau ziniak./ Eztakitt noiz arte iraungo daben jateke. .
iráun
2. irausi. (-). aditza. (Antzuola.) "Talua irausi: volver la torta en la pala de hierro para que se le queme la corteza (se le forme) por las dos caras." (Izag Antz). .
irausi
irázi. (d). du aditza. IDAZI. Iragazi. Filtrar, colar.. Esnia irazi ein biar izaten da jatxittakuan./ Satorzuluak dauken bentaja bakarra, eurixa obeto irazten dala lurrian. . Ik. eralgi. Irabaziala irazi. (c). esaera. Irabazi ahala gastatu.. Orrek badakizu zer eitten daben: irabaziala irazi.. Ik. irázi..
irázi
iréndu. (d). du aditza. Capar, castrar.. Txarrixa irendu zeben gizentzeko.. Irendu ezaguna da, baina kapadore esaten da eta ez irentzaile.. Sin. kapáu.
iréndu
iríña eiñ. (b). aditza. URÚNA EIÑ (UB, -ANG.). Moler. . Ik. irínddu.
iríña eiñ
irínddu. (b). du aditza. URÚNDU. Irina egin. Hacer harina, moler.. Zaku ori errotara eruan bia da irintzera.. Inoiz irudizko testuinguruetan ere entzuten da: Benga mutill, jo! irinddu pelotia!. Sin. iríña eiñ.
irínddu
1. iritzi. (d). dio aditza. Iritzi, iruditu. Parecer, opinar.. Zuk zer irizten dotsazu alkatiak esan dabenai?/ Gutxitxo iritzi jotsan eskeiñitako diruai./ Oso zatarra iritxi notsan ein zebenai.. NOR-NORI-NORK bezala jokatzen da, gramatikek diotena betez, baina inoiz entzuten da IRUDITU bezala jokatuta ere, NOR-NORI, alegia. Gaizki irizten jatzue eskribidu dotena?. Ik. deizkion, pentsáu.
iritzi
írrist eiñ. (b). du aditza. TXIRRIST EIÑ. Irristada egin, labandu. Resbalar, dar un resbalón.. Erropak esegitzen e, silliak irrist ein zostala, jausi, da eskuak ipiñi, eta kristala apurtu nebala. Eli./ Arri baten irrist eiñ da ipurtxintxurreko ederra artu neban./ Aurreko erruberiak irrist eiñ da lurrera./ Baiña arek pe bazeukan bere bentajia, aldapan ebagixa eiñaz sartuta juten zuan (burdi-zorrotza), arek etxuan txirrist eitten bera. Burdi-bolantiakin juten baaiz e goittik bera bajoiak. Don.. Sin. lában eiñ, labandu.
írrist eiñ
írun. (d). du aditza. Linuz edo artilez haria egin. Hilar.. Kerrua irun esate jakon; goruan ipiñi, sartu gerrixan da ardatzakin arixa eiñ. Aniz./ Negu guztia liñua iruten, irun esaten jakon, juntau andra mordua ta, gero gabian errondia. Aniz./ Lenengo ardixen illia garbittu, siketu, kardak esate jakona, kardiakin zertu, sitx eindda ipiñi. Gero, irun esate jakon, goruetan, naiz txabillan gizonak.Aniz./ Iruten etara giñuan erretratua. JJp./ Gero irun. Iruteako zenbat lan! Ni entzunda nao —beeko sua izengo zan, beste surik ez— gabian amaikak amabixak aldera artian, ardatzian eitten onek andra zaarrok —geruaokua da makiñia— da an ardatzian eiñ, da gizonak albuan jarri, tta suai puxkat argi eraiñ, da; ostian kosta eitten zala petroliu- ta. Da suan argixakin e iruten. JJp. . Ikusten denez, IRUTEN forma agertzen da usuen..
írun
irundu. (-). aditza. (Eibar.) Laminar. .
irundu
irúntsi. (d). du aditza. Irentsi. Tragar.. Botoia iruntsi dau umiak./ Jan ez, iruntsi eitten dau bazkaixa.. Sin. tragáu.
irúntsi
istandu. (-). aditza. (Antzuola.) "Ilundu.. Etzan ondo ikusten, puxkat istanduta zeuan da." (Lar Antz). .
istandu
ítto. (a). da-du aditza. Ito. Ahogar.. Neskia itto da Deban. . íxa ittúan, . (c). esapidea. Itotzeko zorian, ito eginean. . Ixa ittuan etara dabe mutikua uretatik...
ítto
1. itxi. (a). du aditza. Cerrar.. Atia itxi urtetzerakuan. . Sin. zerráu.
itxi
1. ítxi. (a). dio-du aditza. (Angiozar., Leintz., Oñati., Ubera.) Utzi. Dejar. Orduantxe billurtu eta fubolai itxi ein nutzan. (AA ArrasEus, 186. o.) / Gaur panaderuak eztau ogirik itxi.. Osintxuko oso adinekoek ere bai. Iru ume itxi zittuan. Aniz. Mertzedesek dio itxi eta laga, bata zein bestea ezagutu dituela txikitatik.. Sin. laga.
ítxi
1. itxuli. (c). da-du aditza. Itzuli, irauli. Volcar.. Ama, katuak lapikua itxuli dau.. Sin. bulkáu, idúli.
itxuli
itxúndu. (d). du aditza. Itzundu. Zuhaitz adarrei hostoa kendu abereei jaten emateko. Deshojar ramas para usar como forraje.. Makiña bat einddakuak gaittuk orrixa itxuntzen; lizarrai moztu adarrak udan, sikutian izaten zuan jeneralian, da itxundu, eta ganauei emon. Klem.. Udan lehortu eta neguan ardiei ematen zitzaien orbelari orroillo deitzen zaio, baina udakoari, freskoari, orri edo itxundutako orri. Sin. orrixa eiñ, kimatu (Aram.).. Ik. kimatu, orróillo, orri.
itxúndu
1. itxuratu. (c). da-du aditza. Itxura ona hartu edo eman. Adecentar, arreglar.. Bastante itxuratu dabe Poligono aldia./ Len ondo ezebeza zan Mikel, baiña edadiakin itxuratu ein dda.. Ik. tajutu.
itxuratu
2. itxuratu. (c). da aditza. Nahikoa jan, bete. Saciarse de comida o bebida.. Bapo mutill, iruk aiña jan dok; oiñezkero itxuratuko itzan. . Sin. tajutu.
itxuratu
itxútu. (-). aditza. 1. itxutu, . (b). da-du aditza. Itxu bihurtu. Cegar(se).. Ke pote batek itxutu dau arpegixan jota... 2. itxutu, . (b). da-du aditza. Cegar(se), fanatizar(se).. Jente asko itxututa dago Realakin./ Beintzet etzaittez itxutu politikiakin, bizimoduan beste gauza batzuk pe badare ta. ..
itxútu
1. itxutu. (b). da-du aditza. Itxu bihurtu. Cegar(se).. Ke pote batek itxutu dau arpegixan jota..
itxutu
2. itxutu. (b). da-du aditza. Cegar(se), fanatizar(se).. Jente asko itxututa dago Realakin./ Beintzet etzaittez itxutu politikiakin, bizimoduan beste gauza batzuk pe badare ta. .
itxutu

Subscribe to Bergarako euskara