Azkeneko ekarpenak

Honako hauek dituzu bisitariek erantsitako berba berriak, onespen zerrendan daudenak.

txarrían. (c). adberbioa. A malas.. Ni onian ona naiz baiña txarrian oso txarra./ Etxera ekarrikou, onian ezin bada txarrian. . Sin. gogorrían. Ant. .
txápio. (c). aditza. (lagunartekoa.) Irabazi, lapurtu.. Ikusikok, Retegi atzetik joangok partidu osuan da azkenian txapio./ Komunian neuan bittartian karteria txaketatik txapio.. Normalean esaldiaren azkenean jarria, inolako aditz laguntzailerik gabe. TXAPIO EI. Ik. txapíau, línpio.
txapítula, txapítulia. (d). izena. Kartoi, txapa, egur... zatia, zuloa estaltzeko-eta erabiltzen dena.   Cualquier pedazo de cartón, chapa, madera, etc. que sirve para tapar efímeramente un agujero, etc.. Txapitulia, txapitulatxo bat sartzia zulo baten ero. Txapitula bat ipiñi ero, leku txiki baten ero. Klem.. Ik. txaplata.
txarri-banku, txarri-bankua. (c). izena. Txerria zatitzeko egurrezko banku luzea. .
2. txarrera jo. (c). esapidea. Ir a malas (por la via judicial, etc.). Jente orrekin onian konpontzia obe dozue. Txarrera jo ezkero galtzekuak dauzkazue. .
txapitxula, txapítulie. (-). izena. (Leintz.) Teilatuko leihatila. .
txapláta. (-). 1. txaplata, txaplatía. (c). izena. Adabakina. Egurrezkoa, gomazkoa, narruzkoa...   Petacho.. Gomazko txaplatatxo jarri dotsat abarkiai, zulua zeukan da. . Arroparenari ere bai: adabakiñ, handia bada.. Sin. txátal. Ik. txapítula, adábakiñ.. 2. txaplata, txaplatía. (c). izena. Zerbaiten pusketa txiki eta zapala.. “Busti ala siku”, ori arrixa zanian —dirua etzan egoten betik— eta orduan arrixa, bota txistua ta botatzen zan gora, arri-txaplata bat: “busti ala siku?”. Don. .. 3. txaplata, txaplatía. (c). adjektiboa. Lotsagabe samarra. (Emakumeez; neskatilez, batik bat).   Impertinente. Dícese, sobre todo, de las niñas traviesas y contestonas.. Txaplatia? Lotsagabe antzeko barritxu samarra ero. Klem./ Belarrezkiñako batekin kendukotsut kontestatzeko goguak, txaplatioi alakuoi. ..
txárri. (-). 1. txarri, txarríxa. (a). izena. Zerria.   Cerdo.. Don.k dioskunez, hil bezperan ez omen zaio jaten ematen. Hilberan hil ohi da. Hiltzen zen egunari txarri iltze eguna. Hemen ez da egin izan ospakizun berezirik, txarribodarik, Bizkaia aldean bezala... 2. txarri, txarríxa. (a). adjektiboa. Cerdo, puerco, cochino.. I neska bikin da guretako bapez; txarrixa galanta i.. Askotan ez da hain iraingarria lagun artean elkarri «txarri» deitzea. Behin baino gehiagotan entzun dugu faboreak horrela eskertzen: Portau aiz txarrixoi, datorren urtian be i etxerako.. . txárri urdía!, . (d). Antzina insulto bezala erabilia.. Txarri urdia; gauza zatarra esan bia zanian: txarri urdia! Gaizki esateko. Klem. . Klementak ez daki zer esan nahi duen "urdia" hitzak. Bakarrik modu honetan entzun du....
xapi!. (b). interjekzioa. Katua uxatzeko esan ohi dena.   Voz con la que se espanta al gato.. Xapi katua!, alde ortik!. Don.ri plazentziarren gertakizun bat gogoratu zaio hitz honetaz aritzerakoan. Plazentzian aguriak, jubilauak, zubittik e, an badakik zubixa, betik jentia errekara begira-begira, da batek bajiarduan esaten: —Nere andriak gero e, gu ezkondu giñan inguruan e, etzuan edozein modutakua. —Ez zeran modukua izango zuan— bestiak. —Miss atara juen orduan. —Neuria be bai orduan mis zuan, oiñ xapi esateetsat. . Ant. mis-mis.
zaittu. (-). aditza. "Echarse a perder los alimentos." (SB Eibetno). . "Zahi bihurtu" ote?.
2. zasta-zasta. (c). esapidea. (lagunartekoa.) Larrujotzearen onomatopeia.. Kotxe barruan jo jotsan zasta-zasta. .
karájo!. (b). interjekzioa. Carajo!. Ze esaera eta ze karajo!. komentario 1
2. koipe, koipía. (c). izena. Grasa, suciedad.. Koipez beteta dauke sukalde guztia.. Artileak, garbitzeke dagoenean, koipia izaten du..
nabárka, nabarkía. (d). adjektiboa. Parduzco.. Troskia da kolorez marroixkia, nabarka ortaikua. Don.. Sin. nabarkóte.
óepe, óepia. (b). izena. Ohe azpia.. Oepiak noiz garbittu biaittuzu?.
persiáno, persianúa. (d). izena. Mena (Burgos) aldeko ganadu mota, txikia eta gogorra.. Sin. trézeño.
9. oker-oker eiñ. (c). aditza. Torcerse un objeto o una persona.. Ori ezta ola; orretan oker zare.. Sin. bíur-bíur eiñ.
2. orduan. (c). Hartan. . Badau beste detaille bat be orduen sasoien Udelan erregie egon zala erakusten dauena. (AA ArrasEus, 184. o.). .
2. kánilla, kánillia. (d). izena. Ehundegian, anezkaren barruan hariarekin joaten den zotza.   Canilla.. Sin. txintxur.. Sin. anezka-ziri.
1. jíra, jíria. (b). izena. Fundamento, situación; poco o malo, generalmente.. Etxe artako jiria ikustiak negarguría emote juan./ Diru barik, urriñ, kotxia aberixauta... Aura zuan jiria!/ Oinddio kotxia konpondu barik? Baiña ze jira dok au?/ Jira eskasa. San Inazio egunian guri etxakun gustau ango jiria. Fran.(AA BergEus, 346. o.). . áu ézta jíria!, . (b). esapidea. Esto no es fundamento.. Ordubatak eta oinddio jaiki barik. Au ezta jiria! ..
kantapápel, kantapapéla. (d). izena. Bersos y canciones impresos en un hoja que se vendían en las ferias hasta la última guerra.. Nik sasoi baten e, kantapapéla gaur erosi plazan da illebete orduko dana, jota zeto, buruz. Hil.. Azen.: kantá-pápel ere bai. . komentario 1 Sin. bersó-pápel.
irakiñaldi bat falta. (-). esapidea. Faltar un hervor.   Pertsona zozo edo gatzik gabeez esaten da irakiñalditxo bat falta zaiela.. Sin. garbostu baten premiñia izan.
itxúndu. (d). du aditza. Itzundu. Zuhaitz adarrei hostoa kendu abereei jaten emateko.   Deshojar ramas para usar como forraje.. Makiña bat einddakuak gaittuk orrixa itxuntzen; lizarrai moztu adarrak udan, sikutian izaten zuan jeneralian, da itxundu, eta ganauei emon. Klem.. Udan lehortu eta neguan ardiei ematen zitzaien orbelari orroillo deitzen zaio, baina udakoari, freskoari, orri edo itxundutako orri. Sin. orrixa eiñ, kimatu (Aram.).. Ik. kimatu, orróillo, orri.
ipurgarbitzáille, ipurgarbitzaillía. (c). adjektiboa. Adulador, -a, pelota.. Kanpuan planta asko eitte jok, baiña bajakixau taillerrian zelako ipurgarbitzaillia dan.. Ik. ipurdía garbíttu.