du
- 1. entendidu. (a). du-zaio aditza. Ulertu. Entender.. Eztotsut entenditzen ze esan nai dozun.. Oso adinekoek NOR-NORI ere bai. Oiñ au euskara batua ero ta, ta guri euskera batua ta ba ia etxaku entenditzen. Aniz..
- 2. entendidu. (d). du-zaio aditza. Gai batez jakin. Entender de algo, ser entendido en algo.. Orrek deporte asuntuan asko entenditzen dau. . Adinekoek NOR-NORI moduan ere bai, gezurra badirudi ere. Orri politikian gañian asko entenditzen jako./ Ze, neska asuntuan iri be entenditzen jak, ala? Azkuek «verbos de pasión» deitu zien; gure herrian jokaera berdina dute pentsau, amorratu, asarretu eta abarrek..
- entérrau. (a). du aditza. Lurperatu. Enterrar. Donostian bertan enterrau i dabe./ Tesorua lurpian enterrauta zeuan. . Sin. lúrra emon.
- 1. entretenidu. (a). da-du aditza. Entretener-se..
- 1. entzun. (a). du aditza. Oir.. Ik. aittu. entzún?, . (b). Entzun duzu? .. Ale, emendau telebisiñua eta oera. Entzún?. Ik. ikusí?, barré?.. éntzun-éntzun eiñ, . (c). esapidea. Norbaitek esaten dizuna entzun, norberak ezer erantzun gabe. Bronka, sermoia, erretolika luzea..., gehienetan.. —Ze moduz mitiñian? —Ba, entzun-entzun ein juau ta kalera./ Gaztetan etxian zenbat bronka berandu aillegatziagaittik. Guk entzun-entzun eiñ da oera. ..
- 1. epeldu. (a). da-du aditza. Hotza eta beroaren arteko tenperaturan jarri. Templar(se).. Esnia epeldu da?/ Asko epeldu dau egualdixa. .
- 2. erabagi. (d). du aditza. ERABAI. Muga egin.. Au Nordia. Errekiak erabaitzen dau. Bakizu, baillara asko dare emen. JJp./ —Nora pertenezitzen da? —Bergara. Orretxek errekatxuak erabaitzen dau. Ben.. ZERK erabagi..
- erabílli. (a). du aditza. EBALI (UB., OS.), IBILLI. Usar, emplear, manejar.... Zuk ze zapatilla numero darabizu?/ Orrek eztau sekula erderaik erabiltzen./ Uezabak pelota baten moduan erabiltzen nau. . Ibilli entzuten da sarri erabilliren lekuan. Antzuola, Osintxu eta Uberan ebali, ebalten, ebaliko. Jai baten etxian tokatzen jatan, eta Estellan zeuan zeoze abertzaliena, etxakiñat ze zeuan orduan, tiroka ta ebali zittuen gaiñera autobusian, oso gaizki. Eli..
- 1. eralgi. (c). du aditza. Bahetu, irina bahean pasatu. Cerner harina.. Zai zabala kendutako baiña zai birriña kendu bareko iriñez einddako ogixa dok basilloria. Bi aldiz eralgi biar izate zuan iriña ogi zurixa nai zanian. Klem./ Olatak eitteko iriña iru ero lau aldiz eralgi biar izaten da./ Ganbaran geunkan iriña eralgitzeko makina bat. Aniz./ Eralgi iriñai, eromaixan ogixa eittekuai. Don.. Ik. basíllora.
- 1. eran. (a). du aditza. Edan. Beber. . eranían pasau, . (c). esapidea. Gehiegi edan.. Itxuria eranian pasau zan, da gero txokia kotxiakin./ Len aguazillak erretiratzen jittuan dantzatik eranian pasautakuak. .. eran txarrekua izen, . (-). esapidea. Edandakoan gaizto jarri.. Eran txarrekua izen da beti Inaxio. (Lar Antz).. éranda égon., . (b). esapidea. Estar bebido.. Rekta erdixan baztarra joteko eranda egongo zan...
- 1. erantzun. (c). du aditza. Responder a una pregunta.. Kontestau eta kontestaziño entzun dugu gure denporan, erantzun oso gutxi. Gure amak dio haren aitajaunak erantzun normal erabiltzen zuela.. Ik. kontéstau. Zarata aundixa iñ ezkeo mendixak erantzun itten dau, . (-). esaera. "Laguntza eskatuz gero, laguntza lortu egiten da." (Lar Antz)..
- 1. erautsi. (d). du aditza. Artzaiak bildotsari ardiaren erroa harrarazi indarrean.. Billotxai kurioso-kurioso errua e..., lan asko emuten dabe, pazientzia aundixa bia da. Bai, erautsi ein bia da, ardixai batek eutsi tta beste batek errepian ipiñi tta, puxkat gogortu arte. Luis.. Etim.: -ra (faktitiboa)+eutsi. .
- erdíbana eiñ. (a). du aditza. Distribuir a medias.. Diruak erdibana eiñ da bakoitza bere etxera.. Sin. erdibanátu.
- erdibíttu. (b). da-du aditza. ERDIBI EIÑ. Bi zati egin. Dividir(se) en dos partes.. Auzua erdibittuta dago bidegintza gorabera bategatik./ Eskuakin erdibitzeittu sagarrak./ Ogixa erdibi eiñ da bokadillo bana jarri notsen. . erdíttik bi eiñ, . (b). aditza. "Erdibitu" zentzuan ere entzun daiteke, baina gehiago "partirse por la mitad" zentzuan.. Florerua lurrera jausi tta erdittik bi ein zan./ Zubixa erdittik bi eindda dago. .. erdibi eiñ, . (c). aditza. ..
- erdirátu. (c). du aditza. Erdian ipini, erdira atera. Colocar en el medio.. Txokora baztartu biarrian erdiratu eitte zeban pelotia./ Erdiratu daigun mai ori. .
