Skip to main content

du

  • biderátu. (c). du aditza. Gauzak bere bidera ekarri.   Encaminar. Naaste ederra dago baiña gauzak denporiakin bideratuko die. .
  • bigúndu. (a). da-du aditza. Ablandar(se). .
  • billáu. (a). du aditza. Bilatu.   Buscar?, encontrar.. Antiajuak bilau ezindda nabill./ Perretxiku pillia billau neban. . Erdaraz "buscar" eta "encontrar" bereizten badira ere, Bergaran, gaur behintzat, "buscar" billa ibilli esan ohi da, batik bat, eta "encontrar" billau edo topau. Lengunian treberian billa nebillela e billau najuan morokill-galdaría, burdiñazko galdaria. Don./ Mandazaiñen batzui urria galdu, eta gero ulixa basarrikuak billau zebela, eta orduan gogortu ziela basarri ortakuak. Klem.. Ik. topáu.
  • billóstu. (d). da-du aditza. PILLOSTU (LEIN.). Narrugorrian jarri.   Desnudar(se).. Billostu ta errekan baiñau giñan.. Sin. narrugorrixan jarri. Ik. billósik.
  • billúrtu. (a). da-du aditza. Beldurtu.   Asustar(se).. Ik. sustáu.
  • 1. biribilddu, borobilddu. (a). da-du aditza. Redondear(se).. Limia artu ta biribildduizu eskuleku ori./ Errekarrixak berez biribiltzen die. .
  • birraldátu. (c). du aditza. Birlandatu. Landarea mintegitik atera eta ortuan landatu.   Trasplantar.. Tomate-azixa semillaran ereitten da eta sasoia aillegautakuan ortuan birraldatu biar izaten da./ Landarak sasoiz birraldatu bia die, etxakue aundigi eitten laga biar. . Sin. aldatu.
  • birrínd(d)u. (d). du aditza. Xehe-xehe egin.   Hacer polvo una cosa, romper, triturar.. Perurenak marka guztiak birrinduittu./ Kotxia arrapau zosten da jota birrinduta agertu da./ Arto-zorrua eruan birrintzera. .
  • 1. biurtu. (c). da-du aditza. Volver(se), convertir(se), transformar(se).. Len karlistia zan baiña oiñ nazionalista biurtu da./ Len dendia zana taberna biurtu dabe. .
  • 5. biurtu. (c). du aditza. Estrujar la ropa para lavarla. Don..
  • 6. biurtu. (d). du aditza. (Eibar.) Traducir.. Euskerara biurtu edo itzuli liburuetan diran milla gauza eder. (Etxba Eib) .
  • bizíttu. (b). da-du aditza. Biziago bihurtu, bizitasuna hartu edo eman.. Pelotia bizittu eitten da berotutakuan./ Otzak pasauta zeuan da kafesnia patxarrakin artutakuan ziero bizittu zan./ Unibersidadiak asko bizittu dau errixa. .
  • 1. bizkortu. (b). du aditza. Acelerar la marcha.. Abixaria bixkortu ein biakou, bestela ezka sekula aillegauko. .
  • blastíau. (c). du aditza. Jo, zapindu.. Etxera aillegatziaz bat blastiau juan. .
  • bolkétau. (d). du aditza. Bolketeari eraginez karga lurrera bota.. Oni, bolketa ipiñi zanian, bolketau esate jakon. Don. .
  • borráu. (a). du aditza. Ezabatu.   Borrar .
  • 1. bota. (a). du aditza. Echar, tirar.. Irin-fabrika zarra bota biar ei dabe.. Ik. jaurti; txorixak botatzeko moduko berua s.v. bero; tripak bota s.v. tripa.. Ik. tripak bota, txorixak botatzeko moduko berua, jáurti. botaalán, . (c). adberbioa. Lluvia, etc., a cántaros.. Eurixa botaalan ziarduan. . Ik. goixan-béian, ídolas..
  • 2. bota. (b). du aditza. Devolver lo comido.. Alegiñak eiñ arren ezin neban bota.. Ik. txala eiñ, botaka eiñ.
  • 3. bota. (c). du aditza. Ipini, egin, martxan jarri, testuinguru askotan, adibidez, argindarra: Goizian joan da, eta oinddio eztabe argixa bota./ Gero Iberdueron argixa bota giñuan. Edo eraikuntzan: teilatua bota, suelua bota, kuartoiak bota. Teillatuan be biga bat botatzeko ondo; kuartonajia, kapirixuak esate jakona euskeraz, aura be bai ondo. Martin. Edo parranda bat: Egundoko juergia bota giñuan atzo..
  • 4. bota. (c). du aditza. Abortatu abere batek.. Aurreko aldixan txala bota juan. .
  • botáu. (a). du aditza. Votar.. Eta zuk zeiñi botau bia jatzu ba?.
  • 1. bringau. (c). du aditza. Hacer astillas con el hacha.. Lenengo motozerriakin zatixak eiñ da gero aixkoriakin bringau. .
  • 1. brintzatu. (c). da-du aditza. BRINTZAU, BITZATU, PITZATU. Pitzatu, zartatu.   Rajar(se), resquebrajar(se).. Aizeik eztau biar gaztaiak. Aiziak pitzatu eitten dau. Luis. . Ik. zartíau.
  • bríst eiñ. (b). du aditza. BRIS-BRIST EIÑ. Bristada egin.   Brillar.. Euzkittan brist eitten zeban zure erlojuak.. Sin. bristaria eiñ..
  • 2. bueltau. (b). du aditza. Devolver.. Auto txarra saldu doste ta bueltau ein biot. .