1. aittiaren . (b).
Laburpena
1. aittiaren. (b). izena. AITTAREN. El acto de santiguarse.. Aittajunak erakutsi zoskun aittiaren eitten: Aittaren, Semiaren, Espiritu Santuaren izenian, amen.. Ik. Kurútze Santuáren. Aittiaren, Semiaren eta Espiritu Santuaren, aitak eta amak lenengo esan ziraden, . (d). esaera. Fedea gurasoengandik hartua duela, alegia.. "Ziraden" hori bitxia da, errimagatik edo asmatua, "zosten" esaten da eta hemen... aittiaren egin, . (a). aditza. Santiguarse.. Sin. siñátu. Ik. Kurútze Santuáren.. aittiaren eiñ orduko, . (a). esapidea. Oso azkar (aittiaren egiten tardatzen den denboran, literalki).   Con rapidez.. Gaurko lapikuekin aittiaren batian gertatzen da jatordua./ Ara!, esan da aittiaren eiñ orduko auspaz ipiñi zan, eskuak lurrian da ankak goian. (SM Ezten)... aittiáren batían, . (c). esapidea. AITIAREN EGUN ORDUKO. Oso azkar...
Ezaguera
Nahiko ezaguna
Hurrenkera
1
. abárka , abarkía . (a).
Laburpena

abárka, abarkía. (a). izena. Albarca.. Lanerako, gomazko abarkak die onenak, dantzarako narruzkuak.. Narruzkuak eta gomazkuak izaten dira. Gomazkoei abarka baltzak ere deitzen zaie. Artu bi marmintt, olaxe, mokor banatan olaxe eskuekin, abarka baltzak, buruko paiñeluak olaxe, taka, ttaka, ttaka, ttaka, Osintxura. Hil. Larruzkoei abarka narruzkuak deitzen die Enr.k. . Ik. nárru.

Ezaguera
Oso ezaguna
Forma mugatua
abarkía
Argazkiak
Abarkak
. esámiñ , esámiña . (a).
Laburpena
esámiñ, esámiña. (a). izena. ESÁMIÑA, -IA. Azterketa.. Badatoz esamiñak eta estudixau ein biar. .
Ezaguera
Oso ezaguna
Forma mugatua
esámiña
. égin .
Laburpena
égin. (-). EGIÑ, EIÑ, EIN, IN, IÑ. Eiñ (gehien), Ein, in edo iñ ahoskatu ohi da. /ñ/ez ahoskatu ohi da esaldi bukaeran edo bokal aurrean, eta /n/ez kontsonante aurrean: Eztot (e)iñ;(e)iñan puruan; (e)ingou; (e)in bia da. Egin sarrera ipini dugu ordena logikoz sailkatu ahal izateko. Gainera hitz asko: eginkizun, egiñarin, etab. osorik ahoskatzen da.. 1. egin, . (a). aditza. Hacer, construir, producir.. Oso liburu politta ein ddabe.. Beste testuinguru askotan ere erabiltzen da. Eguraldia: eurixa eiñ; jokoak: pelotan eiñ; adina bete: urtiak eiñ; eraiki: etxia eiñ (Ik. jaso); hizkuntzak: euskeraz eiñ; norabidea: ezkerretara eiñ; jakiak gertatu: labian, txapa gaiñian eiñ (Ik. erre). Baita: alde eiñ, barre eiñ eta horrelako aditzetan, eta baita aditzaren ekintzaren azpimarratzaile bezala ere: jan eingo dozu, esan ein ddotsat. Erosi zentzuan ere entzun dakieke zaharrei, arropaz edo oinetakoez jarduterakoan, ziur asko beren gazte denporan enkargatuta egiten zirelako. Pare bat zapata eitte ziñuan da, aura ba, Paskuakua eitteko, elizara konfesau ta komulgau eittera juteko, entierrun batera juteko... Hil./ Ointxe traje berri bat ein biarrian nago.. . norbaitenak edo zerbaitenak egin, . (c). esapidea. Hondatu, galdu, zereginik ez izan.. Politikan oin arteko bidetik jarraitzen badogu, guriak egin dau. .. . egin-barri, . (-). .. . egitte aldera, . (-). . Ik. aldera... 2. egin, . (c). da aditza. Ohitu.   Hacerse, acostumbrarse.. Puxkat eiñarte lan gogorra da./ Edozein gauzatara eitten da personia. . Sin. óittu.. 3. egin, . (c). du aditza. Jokatu, apustu egin. Egingo neuke... ia beti. . Eingo neuke aurten be eztabela aprobauko./ Eingo neuke naitta eiñ dabela... 4. egin, . (a). da aditza. Bihurtu.   Hacerse.. Aundi egin da aspaldixan./ Etza zu sekula gizon egingo./ Len PCEkua zan da oiñ musulman ein dda. .. 5. egin, . (b). du aditza. Igaro (denbora).. Zortzi urte ein zittuan seminaixuan./ Zenbat denpora eingozu kanpuan? .. 6. egin, . (c). du aditza. Esan.   Decir.. Oinddio atzo berak eitte zostan beste amar urte artu nai zittuala, ta ikusi, gaur il dda./ Santa Kruz gurian lo einddakua zala, bein baiño geixagotan eitte zeban gure aittajunak./ Asten da berbetan da eitten dau: joan zaittie pikutara! . Eitten forma ia beti, eta goikoak bezalako testuinguruetan... 7. egin, . (c). da aditza. Zerbait egokia ez izan norbaitendako, komeni edo gustatu ez, horrelako esaldietan:. Antxintxiketia eztok neretako eitten./ Aleginddu zuan baiña ezkondu bizimodua etzuan arendako eitten.. "Zerbait ez da norbaitendako egiten" formula beti. .. 8. egin, . (c). du aditza. Larrua jo.. Zer, egingo jonau?/ Zelaira joan zien eittera.. Ik. egiñáldi.. 9. egin, . (a). dio aditza. Bale-baleka eta beste zenbait haur jolasetan, eliminatu, harrapatu.. Hodei, eindda zare, len ikusi zaittut eta. Oiñ pagatzia tokatze jatzu... 10. egin, . (-). . Ik. erre..
Ezaguera
Daturik ez
. burútik etára eráiñ . (d).
Laburpena
burútik etára eráiñ. (d). esapidea. Buruan sartutakoa atera.. Ezin dotsa burutik etara eraiñ eztala bere kulpia.. Ezezkoetan, batik bat. Hilarik, ezin zuela nahita ere erdaraz egin, esateko darabil. Entendidu bai, baiña dana gaixki. «La» esan bia dan lekuan «lo», «lo» esan bia dan lekuan «pe», dana aldrebes. Eta aura eztao burutik etara eraitteik neri .
Ezaguera
Ia galdua
Subscribe to Bergarako euskara