Bergara aldeko hiztegia
óndorengo.
1.óndorengo, óndorengua.
(b).
Izena.
Ondoren datorrena. Siguiente.
“Lenguak txarrak zien baiña ondorenguak eztie asko obiak./ Lenengo txanpan botillia eran giñuan da ondorian ondorenguak.”
2.óndorengo, óndorengua.
(c).
Izena.
Descendiente.
“Goiko Kondian ondorenguak Donostian bizi die.”
1.óndorengo, óndorengua.
(b).
Izena.
Ondoren datorrena. Siguiente.
“Lenguak txarrak zien baiña ondorenguak eztie asko obiak./ Lenengo txanpan botillia eran giñuan da ondorian ondorenguak.”
2.óndorengo, óndorengua.
(c).
Izena.
Descendiente.
“Goiko Kondian ondorenguak Donostian bizi die.”
óndorian.
1.óndorian.
(b).
Adberbioa.
ondorik.
Atzetik segika. Tras de.
“Neska orren ondorian nabill baiña eztakitt./ Polizia guztia dauka ondorian./ Kalian pasatzen da, bodia, danak ondorik juten zien da. Ben./ Gu juan giñan Primitiva ta bixok Plazentziara, ta gu órretxen ondorik, órretxen ondorik. Cel.”
ZEREN ondorian, ondorian euki, etab. .
2.óndorian.
1.óndorian.
(b).
Adberbioa.
ondorik.
Atzetik segika. Tras de.
“Neska orren ondorian nabill baiña eztakitt./ Polizia guztia dauka ondorian./ Kalian pasatzen da, bodia, danak ondorik juten zien da. Ben./ Gu juan giñan Primitiva ta bixok Plazentziara, ta gu órretxen ondorik, órretxen ondorik. Cel.”
ZEREN ondorian, ondorian euki, etab. .
2.óndorian.
ondozulo, ondozulua.
(d).
Izena.
ondazulo.
Txondorrari beheko aldean egiten zaizkion zuloak arnasa har dezan.
“Zulo orrei egaletako zuluek esate gontxen, goiko zulo txiki orrei. Baiña bestiei esate jaten, or beeko orrek alde batea geixau doiela ikusittakuan ara mobidu daiñ, e, ara tiratu daixen, ondozuluek; or zulo aunditxuauak eitte zien. Mateo.”
Sin. subegi (Eib.).
ziri-zulo.
ondazulo.
Txondorrari beheko aldean egiten zaizkion zuloak arnasa har dezan.
“Zulo orrei egaletako zuluek esate gontxen, goiko zulo txiki orrei. Baiña bestiei esate jaten, or beeko orrek alde batea geixau doiela ikusittakuan ara mobidu daiñ, e, ara tiratu daixen, ondozuluek; or zulo aunditxuauak eitte zien. Mateo.”
Sin. subegi (Eib.).
ziri-zulo.
ondo zúri, ondo zuríxa.
(b).
Izena.
botanika.
Boletus edulis.
Ondo zuria. · Hongo blanco.
Pagadi eta hariztietan egoten da..
botanika.
Boletus edulis.
Ondo zuria. · Hongo blanco.
Pagadi eta hariztietan egoten da..
óndra, ondrak.
(d).
Izena.
Hileta biharamunez egiten zen elizkizuna. · Honras fúnebres. Función que se celebraba al día siguiente del funeral.
“Entierruko urrengo egunian beste funtziño bat izate zuan ondrak esate jakuena. Klem.”
Pluralean. Don.k zera dio: Segun entierruak ze kategorixa zeukan: iru egunekuak, sei egunekuak eta beratzi egunekuak usten dot ziela.
.
Hileta biharamunez egiten zen elizkizuna. · Honras fúnebres. Función que se celebraba al día siguiente del funeral.
“Entierruko urrengo egunian beste funtziño bat izate zuan ondrak esate jakuena. Klem.”
Pluralean. Don.k zera dio: Segun entierruak ze kategorixa zeukan: iru egunekuak, sei egunekuak eta beratzi egunekuak usten dot ziela.
.
ondrá-bázkai, ondrá-bázkaixa.
(d).
Izena.
ondrajan.
Ondren ondoren jatetxean egiten zen bazkaria. · Comida que se hacía en un restaurante después de las honras fúnebres.
“”
ondrajan.
Ondren ondoren jatetxean egiten zen bazkaria. · Comida que se hacía en un restaurante después de las honras fúnebres.
“”
óndu.
1.ondu.
(b).
da
du
Aditza.
On bihurtu. · Volver(se) bueno, mejorar.
“Puxkat ondu dau egualdixa./ Urrengo alkatiak onduko dau oingua.”
2.ondu.
(d).
du
Aditza.
Joku batean, herri-kirol apostuetan batik bat, bestearen marka hobetu. · Mejorar la marca de otro en una competición.
“Perurenan markia ondu baietz, milla duro.”
ONDU BAIETZ! edo ONDU EZETZ! esan ohi da desafio moduan.
.
ill.
3.ondu.
(c).
da
Aditza.
Curar, secar chorizos, jamones, etc.
“Umedadia kaltegarrixa da urdaiazpikuak ontzeko.”
kuráu.
1.ondu.
(b).
da
du
Aditza.
On bihurtu. · Volver(se) bueno, mejorar.
“Puxkat ondu dau egualdixa./ Urrengo alkatiak onduko dau oingua.”
2.ondu.
(d).
du
Aditza.
Joku batean, herri-kirol apostuetan batik bat, bestearen marka hobetu. · Mejorar la marca de otro en una competición.
“Perurenan markia ondu baietz, milla duro.”
ONDU BAIETZ! edo ONDU EZETZ! esan ohi da desafio moduan.
.
ill.
3.ondu.
(c).
da
Aditza.
Curar, secar chorizos, jamones, etc.
“Umedadia kaltegarrixa da urdaiazpikuak ontzeko.”
kuráu.
Eibar.
onén.
(d).
Halako. · Tal.
“Eta esan najotsan: onen ordutan geratuko gaittuk basora joateko? Eta berak ezetz.”
Galdu samartua. ALAKO esan ohi da ordez.
.
Halako. · Tal.
“Eta esan najotsan: onen ordutan geratuko gaittuk basora joateko? Eta berak ezetz.”
Galdu samartua. ALAKO esan ohi da ordez.
.
onénbeste.
(c).
Zenbatzailea.
Honenbeste. · Tanto como esto.
“Sekula eztot ikusi onenbeste diru.”
Onebeste eta honen eratorriak gero eta gutxiago entzuten dira, ainbestek lekua hartu baitio. Gauza bera gertatzen da orrenbesterekin. ONENBESTEKO, ONENBESTIAN, ONENBESTEKO BAT etab..
Honenbeste. · Tanto como esto.
“Sekula eztot ikusi onenbeste diru.”
Onebeste eta honen eratorriak gero eta gutxiago entzuten dira, ainbestek lekua hartu baitio. Gauza bera gertatzen da orrenbesterekin. ONENBESTEKO, ONENBESTIAN, ONENBESTEKO BAT etab..
ónenian.
1.ónenian.
(c).
Juntagailua.
Agian, beharbada. · A lo mejor.
“Ezta etorri tta onenian aaztu eingo jakon afaixa zeukala./ Onenian aurten ezkaittuk iñora jungo.”
biarbada, ákaso, igual.
2.onenian.
1.ónenian.
(c).
Juntagailua.
Agian, beharbada. · A lo mejor.
“Ezta etorri tta onenian aaztu eingo jakon afaixa zeukala./ Onenian aurten ezkaittuk iñora jungo.”
biarbada, ákaso, igual.
2.onenian.
ongárri, ongarríxa.
(d).
Izena.
Abonua; bai zimaurra, bai minerala. · Abono, tanto animal como mineral.
“Ongarri puxkat artuko leuke soo orrek.”
Orain gutxi entzuna..
abonu.
Abonua; bai zimaurra, bai minerala. · Abono, tanto animal como mineral.
“Ongarri puxkat artuko leuke soo orrek.”
Orain gutxi entzuna..
abonu.
ongiétorri, ongiétorrixa.
(c).
Izena.
Harrera.
“ An éren ongietorrixak eiñ alkarri tta gero Salbera. Sot. (AA BergEus 344. o.).”
Adinekoei entzun dakieke..
Harrera.
“ An éren ongietorrixak eiñ alkarri tta gero Salbera. Sot. (AA BergEus 344. o.).”
Adinekoei entzun dakieke..
ongo.
ontz, óntza.
(b).
Izena.
Strix aluco.
Búho.
“Eztok ezautzen? Bai gizona, ontzan lakotxe begixak dauzkan bat.”
Esamoldeak:
ontza baño ariñaua.
(d).
Esapidea.
Oso arina. · "De menos peso que la lechuza" (Izag Oñ).
ontza arbola barruan bezela.
Esapidea.
"Jendea burumakur, aleluia haundirik gabe.
“Udako oporrak bukatu zirenean entzundako esaldia: Gaur jendia ontza arbola barruan bezela eongo da." (Lar Antz).”
Búho.
“Eztok ezautzen? Bai gizona, ontzan lakotxe begixak dauzkan bat.”
Esamoldeak:
ontza baño ariñaua.
(d).
Esapidea.
Oso arina. · "De menos peso que la lechuza" (Izag Oñ).
ontza arbola barruan bezela.
Esapidea.
"Jendea burumakur, aleluia haundirik gabe.
“Udako oporrak bukatu zirenean entzundako esaldia: Gaur jendia ontza arbola barruan bezela eongo da." (Lar Antz).”
