adierazkorra
- alpérrontzi, alpérrontzixa. (b). izena. (adierazkorra.) Cacho holgazán.. Jaiki ari ortik alperrontzi ori.. Konfiantza giroan, familia barruan, batik bat, erabiltzen da..
- amáikatxo. (c). (adierazkorra.) Goikoaren zentzu berdina, baina adierazkorragoa.. Amaikatxo barre erainddakua da zuen aittajuna..
- amazúlo, amazulúa. (c). adjektiboa. (adierazkorra.) Amakoia. Apegado, -a a su madre. Amazulo utsa da ta lagunartia komeni jako.. Aittazulo, amandriazulo, etab. ere bai. .
- 3. apárato, -u, apáratua. (c). izena. (adierazkorra.) Bicho, elemento.. Aparato ederra eindda ago i!.
- 2. apo, apúa. (c). izena. (adierazkorra.) Andrezalea, putazalea.... Apo galanta izan dok bere denporan. . Sin. apote. apótan eiñ, . (d). esapidea. (Eibar.) Putatara joan.. Apotan izan da erbeste aldetik. (Etxba Eib)...
- ardau-jana eiñ. (c). esapidea. (adierazkorra.) Ardoz bete belarrietaraino.. Atzo guk ein giñuan ardau-jana... .
- 2. artabúru, artaburúa. (b). izena. (adierazkorra.) Mozoloa, ergela. Ez du hitz horiek bezain esanahi minbera. Estúpido, bobo.. Ixilik egon ari, artaburuoi alakuoi. .
- 1. artista, artistía. (b). izena. (adierazkorra.) Zelebrea, bitxoa, arraina. Pájaro, bicho.. Aspaldixan artista ederra eindda ago i. .
- asto zúri, asto zuríxa. (-). (adierazkorra.) Ohearen metafora. Ondorengoaren gisako esapideetan, edo esaldi umoretsu edo metaforikoetan.. asto zurixán tripára joan, . (c). esapidea. ASTO ZURIXAN GAIÑERA SALTO EIÑ, ASTO ZURIXAN TRIPAN LO EIÑ. Ohera joan esateko modu umoretsua.. Bueno, ni beste tragotxo bat jo eta astozurixan tripara noia. . Loaren pertsonifikazio gisa ere bai, izen propio gisa: Asto Zuri etorri jatzu? Logureak zaude?, alegia...
- 3. atal, atala. (c). izena. (adierazkorra.) Mozkorra.. Felipek kriston atala jaukan atzo.. Sin. atxur, melokotóe, -i.
- 2. azaburu, azaburúa. (c). izena. (adierazkorra.) Buru handia. Cabezón.. Azaburu galanta jaukak, baina lepo gaiñian ibiltzeko bakarrik. .
- ázelako. (b). (adierazkorra.) AZELAKOTXE. Menudo.. Azelakotxe mozkorra ekarri zeban atzo./ Azelakotxe zaratak etara zittuen. Á zelakótxe ebaki ohi da normalean..
- bargáztona, bargáztonia. (c). adjektiboa. (adierazkorra.) Itxura edo izakera basto eta lotsagabeko emakumea. Mujer de aspecto o carácter basto y desvergonzado.. Ezautzen dou ondo; bargaztona majua da ori.. Ik. bargazta.
- 3. berdoztu. (d). da aditza. (adierazkorra.) Erdi mozkortu. Emborracharse un poco.. Atzo azkenerako bastante berdoztuta akabau giñuan. . Ik. pinplau, txilibrízkau, lafíau, atxurtu.
- 1. biárgintza, biárgintzia. (c). izena. (adierazkorra.) Behargintza; ekintza kaltegarria. Estropicio.. Eztakizu beixak zelako biargintzia ein daben ortuan. . Sin. lángintza.
- 1. entrama, entramía. (c). izena. (adierazkorra.) Jateko gaitasuna. Capacidad para comer. En frases exclamativas, apetito voraz.. Anai guztiak die entrama onekuak./ Mekauen, orrek jaukak entramia! Ni beti izan naiz entrama gutxikua. . "Apetito" eta "entrama" ez dira guztiz sinonimoak. "Ahora no tengo apetito", oiñ eztaukat jateko gogoik, litzateke..
- flaménkona, flaménkonia. (c). adjektiboa. (adierazkorra.) Flamenka (ikus).. Orren arrebia alako flamenkona bat don. .
- gauzatáko, gauzatakúa. (d). izenlaguna. (adierazkorra.) A ze nolako. Menuda.... Gauzatako konbestaziñua etara dozue.../ Gauzatako errebistia ekarri dozue.... Aldrebesa, inoportunoa, alegia. Goiko testuinguruetan. .
- gizurtéro, -a, gizurterúa, -ía. (a). adjektiboa. (adierazkorra.) GIZURTI. Mentiroso, -a.. Gizurtero, atzo zer esan zostazun?. gizurtero patatero, ogi txiki, panadero, . (a). Ume-esaera.. Gizurtero, patatero, ogi txiki, panadero.. Ik. gizúrti..
- goixan-béian. (c). adberbioa. (adierazkorra.) Copiosamente (llover, granizar, nevar...).. Eurixa goixan beian ziarduan etxeratu giñanian. .
- gose-áize, gose-aizía. (d). izena. (adierazkorra.) Haize lehor eta hotza, bazterrak guztiz lehortzen dituena. Se dice del viento seco y frio.. Joan dan egunetan azelakotxe gose-aizia dabillen. .
