dio
- gógaitt eráiñ. (c). dio aditza. Gogait eragin; asperrarazi. Hastiar a otros.. Gogaitt eraitten dosta bere sermoi aspergarrixekin./ Beti amandriai gogaitt eraitten ibiltze zan.. Amorratu eraiñek antzeko esanahia du testuinguru batzuetan. .
- gorrotúa izan. (b). dio aditza. Odiar, aborrecer.. Orrek alkarri gorrotua dotse./ Zuk gorrotua dotsazu txakurrei.. Ik. gorrótau.
- ikára eráiñ. (c). dio aditza. Hacer mover, hacer temblar.. Ezetz ikara eraiñ eun kiloko arri orri./ Lurrikariak etxe guztiei ikara erain dotse. .
- inpórta izan. (a). dio-zaio aditza. NOR-NORI. Importar.. Etxat bape inporta afaldu ezta be./ Ze inporta dotsa ari gurian pasatzen danak?/ Bai zuri inporta be Afrikako kontuak. . Inporta, inporta, inportako. Hiztun onek ez dute «inportatzen» esaten. NOR-NORI zein NOR-NORI-NORK: Etxat inporta zuk esaten dozuna, edo eztost inporta zuk esaten dozuna(k?)..
- ipurdía sartu, ipurdixa sartu. (c). dio aditza. SARTU. Ipurdi berria jarri silla edo ontzi bati.. Silliai ipurdixa sartzia bi milla pezeta kostau jatan.. Ik. sartu, paraguéro.
- 1. iritzi. (d). dio aditza. Iritzi, iruditu. Parecer, opinar.. Zuk zer irizten dotsazu alkatiak esan dabenai?/ Gutxitxo iritzi jotsan eskeiñitako diruai./ Oso zatarra iritxi notsan ein zebenai.. NOR-NORI-NORK bezala jokatzen da, gramatikek diotena betez, baina inoiz entzuten da IRUDITU bezala jokatuta ere, NOR-NORI, alegia. Gaizki irizten jatzue eskribidu dotena?. Ik. deizkion, pentsáu.
- 1. ítxi. (a). dio-du aditza. (Angiozar., Leintz., Oñati., Ubera.) Utzi. Dejar. Orduantxe billurtu eta fubolai itxi ein nutzan. (AA ArrasEus, 186. o.) / Gaur panaderuak eztau ogirik itxi.. Osintxuko oso adinekoek ere bai. Iru ume itxi zittuan. Aniz. Mertzedesek dio itxi eta laga, bata zein bestea ezagutu dituela txikitatik.. Sin. laga.
- 2. jan. (c). dio aditza. (lagunartekoa.) Irabazi kirolean. Vencer en en deporte.. Espriñian jan zotsan karreria Perurenak./ Aurten be Atletixak baietz ligia jan. .
- 3. jan. (c). du-dio aditza. Gastar el dinero, estafar, quitar, privar... a alguien.. Soziuak zeuzkan diru guztiak jan jotsan./ Amar milloi jan i dotsa bankuai./ Iru egunian jaten zeban sueldua. .
- 1. jaraiñ. (b). dio aditza. JAREIÑ, JARE EIÑ (OÑ., LEIN.). Jarein, jare egin. Librar, dejar libre, soltar.. Beixei jaraittera noia./ Platerai eskutik jarain ddotsa naitta./ Txorixai jarain ddotsat. . ZERI jaraiñ. Oñatin eta Leitzen "jare eiñ," bi hitz dira: Errezena zera dok eittia: jare. Bergaran "jare" soilik ez da esaten..
- 4. jo. (c). dio aditza. Narrua jo. Follar.. Pagopian jo jotsan./ Oinddio ez i jotsak jo nobixiai. Harkoi samarra.. Sin. narrútan eiñ, txórtan eiñ, txortía jo, narrúa jo.
- 3. kárgu ártu. (c). dio aditza. Bere egiteen erantzukizuna eskatu. Pedir cuentas.. Ik eztaukak zetan neri kargu artuik, neuk ikusiko juat ze eitten doten-da. . Sin. kóntu ártu.
- 1. kaskarra berotu. (c). dio aditza. Kaskarrekoak eman, jo. Propinar coscorrones, pegar.. Mutikua!, geldi ezpaaiz egoten kaxkarra berotukostat, e. .
- káso eiñ. (a). dio aditza. Hacer caso a algo o alguien.. Eztost kasoik eiñ parian pasauta./ Lapikuai kaso eiñ. .
- kili-kíli eiñ. (a). dio aditza. Hacer cosquillas.. Ezidazu kili-kilirik eiñ./ Ama, Peruk kili-kili eitten dost. . komentario 1 Ik. gilbéra.
- 2. kontéstau. (b). dio aditza. Haur edo gaztetxo batek, jeneralean, guraso edo nagusi bati modu txarrez erantzun edo kontra egin. Dar malas contestaciones o discutir un menor con sus padres u otras personas mayores.. Esandakua eizu ta ezidazu neri kontestau!/ Orrek eztakizu zela kontestatzen jaon bere aittai. .
- 1. laga. (a). du-dio aditza. Dejar.. Sukaldian laga dot poltsia.. ZERI laga, horrelakoetan: LANÁI, ERANÁI, . Nun artu, an laga, . (-). esaera. "Gauzak hartutako lekuan laga behar dira." (Lar Antz)... laga egin bia jako, . (c). esapidea. Ona, kalitate onekoa, trebea... dela.. Riojako ardauai laga egin bia jako./ Orri txistiak kontatzen laga egin bia jakok. .. lagía laga, . (c). esapidea. Behin gauza bat . Illuna zetorrela-ta, urrengo egunian batzekotan laga giñuzen bi sagar arbola, baiña badakizu, lagia laga, ta bertan usteldu die. .. lagaixok/n!, . (c). Ez ezak pentsa. Déjate.. Lagaixok. Eriotza beti dok bildurgarrixa. (Etxba Eib)..
