Oñati
- kálamo, kálamua. (d). izena. (Leintz., Oñati.) "Cáñamo (planta textil." (Izag Oñ).. Badakitzue kalamuekin lotute zela egoten dien [buzkantzak] eta lapikotik kalamu eta guzti, itxurie, buzkantzok. (AA ArrasEus, 232. o.)..
- kano, kanua. (c). izena. (Oñati.) Kokote-ingurua.. Ola jarraiketan badok, joko aut kanuan eta ikusiko dok. .
- kapóneme, kapónemia. (d). izena. (Oñati.) "Capón bien castrado (el mejor)." (Izag Oñ)..
- kátxo, kátxua. (b). adjektiboa. (Oñati.) Ezkertia. Zurdo. .
- kaudel, kaudela. (d). izena. (Oñati.) Ganora.. Eztako ezertarako kaudelik./ Ori, kaudelbaia galanta! .
- kiputz, kipútza. (c). izena. (Oñati.) Gipuzkoarra (Udanatik haruzkoa, ez Deba Ibarrekoa), gipuzkeraduna.. "Kiputz-aldekua: de hacia Guipuzcoa: de Cegama, Segura, Idiazabal... Vagos pero buenos tratantes. Kiputz ipurzurixak." (Izag Oñ). .
- kirrimurro, kirrimurrua. (d). izena. (Oñati.) "/r/ uvular.. "Kirrimurrua dauko: tiene la /r/ uvular; eztauko kirrimurroik." (Izag Oñ). . "grrr" ahoskatzen da.. Sin. kirrímarra.
- korosnai, korosnaixa. (-). izena. (Leintz., Oñati.) "Mezcla que se hacía de boñigas y cal para afirmar el piso de las eras." (Izag Oñ). .
- kuku-edur, kuku-edurra. (d). izena. (Oñati.) Udaberriaren hasieran, kukua kantuan hasi eta gero, egiten duen elurra.. Aurtengo Aste Santuan larri ibilli kuku-edurra egittia!.
- kukútu. (c). aditza. (Oñati.) "Encogerse. Kukútuta: encogido, envejecido, inutilizado." (Izag Oñ)..
- latrontxa, latrontxia. (b). izena. (Oñati.) Izotz-kristala.. Otz aundixa egin eben zapatu goizian; bide ertzeko pozu guztiak latrontxiaz agertu ziran.. Zintzilik dagoenean, latrontxa-kandela (Oñ.), txintxilikarixo edota garranga esaten zaio..
- leenengo arte. (d). esapidea. (Oñati.) Hurrengora arte.. Ondo jarraittu eta leenengo arte!. komentario 1
- leiztar, léiztarra. (c). izena. (Oñati.) Leintz eskualdekoa. "Leiztarrak: los del Valle de Leniz." (Izag Oñ) .
- leiztarkerixa, leiztarkerixia. (d). izena. (Oñati.) "Leiztarkerixia da ori: se dice cuando se habla en Oñate a la manera de Leniz." (Izag Oñ)..
- 1. loi, lóixa. (d). izena. (Oñati.) "La suciedad." (Izag Oñ)..
- loittu. (d). aditza. (Oñati.) "Ensuciar." (Izag Oñ). .
- loki, lókixak. (d). izena. (Oñati.) "Los huesos de la articulación de la mandíbula. Lokixak geratu: Paralizarse (v. gr. por un dolor de muelas) el movimiento de las mandíbulas." (Izag Oñ)..
- lozírri, lozírrixa. (c). izena. (Oñati.) "Gana de dormir y mal humor. O comienzo de sueño, simplemente." (Izag Oñ). .
- maixérixatan. (d). adberbioa. (Oñati.) "En trabajos sin importancia. MAIXERIXAAK: las trampas, manejos, robos pequeños (que se hacen en secreto)." (Izag Oñ)..
- makotu. (d). aditza. (Oñati.) Kakotu. "Encorvar, sacar curva (v. gr. al mango del bastón). Makotuta: rendido, agotado de cansancio." (Izag Oñ)..
- matxiñ, matxíña. (d). izena. (Oñati.) "El mazo grande de hierro de las ferrerías antiguas." (Izag Oñ). . komentario 1
- matxinkalaiña baiño luziaua. (d). esapidea. (Oñati.) "Se dice de una raíz larga que no se puede sacar." (Izag Oñ). .
- 2. matxíño, matxíñuak. (-). izena. (Oñati.) "Mote con el que se llama a los de Araoz.". "Matxinokeixaak: dar palizas, etc." (Izag Oñ)..
- 1. matxiño, matxiñua. (-). izena. (Oñati.) "Animal fuerte." (Izag Oñ) .
