du

samartu. (b). da-du aditza. Aditzaren ekintza areagotuxea dagoela adierazten duen hitza.. Onezkero akabau samartuko zeben./ Arro samartuta abill. .
samartu
samúrtu. (c). da-du aditza. Erraz bihurtu, erraztu. Hacerse fácil, facilitar.. Esaten dabe karneteko esamiña samurtu ein ddala aspaldixan.. Sin. erréztu. Ant. nekéztu, zailddu.
samúrtu
saníau. (b). da-du aditza. Osatu. Curar, sanar.. Akzidentia euki zeban da oinddio ezta saniau.. Sin. osátu.
saníau
santútu. (b). da-du aditza. Santu bihurtu.. Len be etzan zuzena baiña aspaldixan ezta asko santutu./ Indurain laster santutuko dabe. .
santútu
sarátu. (d). du aditza. Ezer landatu gabeko soroan azaleko belarrak aitzurrez ebaki. Rozar la tierra.. Saratu, azaleko bedarrak ebagi; saraketia izate zuan..., jeneralian, ezer eztauan lekuan saratu eta gero erreturia eitteko lurra batze zuan. Klem.. Ik. sarétu, azálatxurra, jorrátu, erretúra.
sarátu
sarpíau. (c). du aditza. Eskuaz edo paletaz paretara porlana edo igeltsua bota. Revocar paredes.. Sarpiau? Paretian ola eskuakin ero paletiakin zera bota. . Ik. puntapalétau.
sarpíau
sartu. (a). da-du aditza. Entrar, meter.. Sartu zaitttez barrura./ Autua barrura sartu dot. . . silla-ipurdia sartu, . (d). esapidea. SILLIAI IPURDIA SARTU. Sillari ipurdi berria jarri.. Zubittako Zesteruanian sartzen dittue silla-ipurdixak./ Silla orri ipurdi berrixa sartu biako jako.. Baita lapiko ipurdiak edo beste edozerenak.. Ik. paraguéro.. . ordu-sartzen edo orduak sartzen ibilli, . Ordu-sartzen edo orduak sartzen ibilli. .. . orduak sartu, . (b). esapidea. Ordu extrak edo zor diren lan orduak egin.. Len jentia ordu(ak) sartzen zebillenian dirua zarra-zarra jebillan./ Zapatu atsaldian orduak sartzera joan bia juat. . ORDU-SARTZEN edo ORDUAK SARTZEN ibilli. Baita, lanean edo beste zerbaitetan ordu asko igaro, esaldi adierazkorretan. Makiña bat ordu sartutakokua dok pelotan!.. . astia edo eguna sartu, . (b). esapidea. Astea edo eguna lanean igaro.. Aste au be sartu dou beintzet./ Iru egun sartu najittuan uezaban komuna konpontzen. .. . artua, babia... sartu, . (b). aditza. Hazia soroan zulotxoetan sartu. . Artua sartzera goiaz.. Ik. eréiñ.. . moja sartu, . (b). esapidea. ABADE, FRAILLE SARTU. Moja, abade edo fraile ikastera joan.. Ogei urteko neskia moja sartu da. ..
sartu
sastu. (b). du aditza. Satsa zabaldu. Estercolar.. Gure ortua sastu premiñan dago. .
sastu
segi(du). (d). du-dio aditza. Jarraitu. Seguir.. Lengo antzera segitzen dou./ Atzetik segidu dosta./ Lanai segi ein bia jako akabau arte.. Lehen aldian segidu, baina infinitiboan, aginteran eta abar segi gehiago. Segi aurrera!. Sin. jarráittu.
segi(du)
1. seiñálau. (b). du aditza. Señalar.. Ezta biatzakin iñor seiñalau biar. .
seiñálau
1. sendatu, sendotu. (c). da-du aditza. Lodieran irabazi, loditu.. Urtebetian asko sendatu da arbola au./ Metro erdi inguru sendotu dabe bidia eskoriakin.. Edurra ere sendatu egiten da. Gabian edurra sendatu dau. Ostera, pertsonak eta animaliak gizendu, ez sendatu. Loditu gutxi entzuten zaie zaharrei. .
sendatu
2. sendátu, sendotu. (d). da-du aditza. Sega guztiz kamustu. Pikadura sendatu; loditu, alegia. Desafilar(se) la guadaña hasta tal punto que ya no se recupera afilando con la piedra.. Segia sendatu in dda”. Amostu be esaten dok, baiña arrittu eitten dok. Bi zer dare or. Sendatzen danian arrittuta be etxok balio, pikau ein biok orduan; eta bestela, berriz, amostu eitten dok, pikaduria ondo; baiña arrittu ein biok orduan, arrixakin pasau, gozatu. Don.. Beraz, amostu baino gehiago da sendatu.. Ik. amóstu.
sendátu
1. sentídu. (a). da-du aditza. Sentir(se).. Nun sentitzen dozu miñ?/ Sentitzen dot, baiña alde ein biarra daukat./ Bakarrik sentitzen da. .
sentídu
2. sentídu. (b). du aditza. Zerbait entzun. Apreciar un sonido.. Gabian eztot zure kotxia sentidu. .
sentídu
sepárau. (a). da-du aditza. Separar(se).. Ik. apártau, banatu.
sepárau
1. serbidu. (a). du aditza. Servir.. Zetarako serbitzen dau traste orrek?/ Serbiduidazu beste platerkara bat. . . sérbitzera joan, . (-). Zerbitzera joan.. Orduan etxian etzan bizibideik eta serbitzera joaten zien neskak. .. . sérbitzen egon, . (c). Mirabe lanean jardun. . Gaztetan zerbitzen egon nitzan Monzonen etxian...
serbidu
2. serbidu. (c). du aditza. Soldadutza egin.. Nik Burgosen kaballerixan serbidu najuan. .
serbidu
3. serbidu. (d). du aditza. (eufemismoa.) Abere arrak emea estali. Jabeek hartarako apropos elkartzen dituztenean erabilia.. Atzo beixa eruan giñuan Olañetara ixkuaana ta oiñezkero serbiduko zeban./ Ze, serbidu dau ala ez?. Ik. estali, ixkotu.
serbidu
sikatu. (a). da-du aditza. Lehortu. Secar(se).. Ik. liórtu.
sikatu
sinísmen, sinisména. (c). du izena. Erlijiozko fedea. Fe religiosa.. Gerratian ziero joan jakon sinismena.. Ik. féde.
sinísmen
sinístu. (a). du aditza. Creer.. sinisten be. (b). esapidea. SINISTIA BE. Harridurazko esapidea, "sinesgaitza da hau" esan nahi duena.. Maiatza eta edurra mara-mara. Sinisten be... ..
sinístu
sinplétu. (b). da-du aditza. XINPLETU (IRAINGARRIAGOA). Sinple bihurtu.. Maria aspaldixan ziero sinpletuta dago. .
sinplétu
sítx eiñ. (d). du aditza. Jaso dugun testuinguruan, artilea fin-fin egin kardaz.. Lenengo ardixen illia garbittu, siketu, kardak esate jakona, kardiakin zertu, sitx eindda ipiñi. Aniz.. Sits egin izango dela uste dugu.. Ik. sits.
sítx eiñ
1. soilddu. (d). du aditza. Botatako zuhaitz bati adarrak ondotik jo. Baita zutik dagoenari adar guztiak kendu altura bateraino, txopoari edo pinuari egin ohi zaion legez.. Piñuak bota, soilddu eta gero kortiau eitten die./ Piñu luzia balitz soilddu. Soilddu dok beetik gorakuai alboko adarrak kentzia. Txopua soilddu, arbola luze bati alboko adarrak kentzia, soilddu. Eta arbola motza baldin bada, buruan, iñausi, adar batzuk kentzia. Don.. Ik. triskau, iñáusi, apainddu.
soilddu
soldíau. (b). du aditza. Soldar.. Soldiatzen ziarduala su artu zotsan kotxiak. .
soldíau

Subscribe to Bergarako euskara