Eibar
- ipar-lauso, ipar-lausua. (-). izena. (Eibar.) IFAR-LAUSO. "Neblina que entra desde el mar. Mendarotik aurrera sarri egoten da." (SB Eibetno)..
- ipi-apa. (-). adberbioa. (Eibar.) Zehatz-mehatz.. Kontau zetsazen ipi-apa euren arteko gorabera guztiak. (SM Ezten). .
- ipúiñ. (-). (Eibar.) IPOIÑ (SOR.-EIB.), UPIÑ (ARAM.). 1. ipuiñ, ipuiña. (a). IPOIÑ, UPIÑ. Cuento. . Gure amandriak ola egualdi txarra zanian da, ein sua ta sutonduan jarri tta ipoiñak, bueno, bueno, bueno..., ipoiñak esan... Hil./ Otsokon da Mandokon ipuiña kontaukotsut .. 2. ipuiñ, ipuiña. (c). izena. IPOIÑ. Gertakizuna, jolasa, asuntua.. Garizuman erle-batzia, beste batzuk beste ipoiñ batzuk, zapata-zarkia, erle-batzia, da olakoxe ipoiñak (garai hartako jolasak). Hil.. Askotan kontu edo gertaeraren sinonimoa da. Ointxe irurogei urteko ipoiñak orrek. Arek preguntau i otxan aber iñor ill da salbau zeikien... Ori ipoiñoi ala pasau ei zan. Hil. DIRU-IPOI. . ípoiñetan, . (d). adberbioa. (Osintxu.) Kontutan, berriketan.. “Onek ezkaittuk ezautu; geratík”. Gero alaxe ipoiñetan da. Bai ba, Gaittaokuan senide..., familixako. Da ipoiñak eta. Hil.. Sin. barríketan, kóntutan... 3. ipúiñ, ipúiña. (c). izena. Berriketa, hitz-jarioa. Palabrería.. Ik ipuiña ugari tta formalidade gutxi. ..
- irago. (-). aditza. (Eibar.) IRAGOTU. 1. irago, . (-). aditza. (Eibar.) IRAGOTU. Altzairu tenplatuari tratamentu termikoa eman, tenpleak eman dion gogortasuna neutraltzeko.. Iragotizu apur bat geixago gubil-zabal au. (AAG Eibes).. 2. irago, . (-). aditza. IRAGOTU. Lotsagorritu.. Esan zetsazen berbekin iragotuta laga eban. (AAG Eibes) ..
- 1. irago. (-). aditza. (Eibar.) IRAGOTU. Altzairu tenplatuari tratamentu termikoa eman, tenpleak eman dion gogortasuna neutraltzeko.. Iragotizu apur bat geixago gubil-zabal au. (AAG Eibes).
- irítzi. (-). (Eibar.) IRÍTXI, ERITXI (EIB.), ERETXI (ARAM.). 1. iritzi, . (d). dio aditza. Iritzi, iruditu. Parecer, opinar.. Zuk zer irizten dotsazu alkatiak esan dabenai?/ Gutxitxo iritzi jotsan eskeiñitako diruai./ Oso zatarra iritxi notsan ein zebenai.. NOR-NORI-NORK bezala jokatzen da, gramatikek diotena betez, baina inoiz entzuten da IRUDITU bezala jokatuta ere, NOR-NORI, alegia. Gaizki irizten jatzue eskribidu dotena?. Ik. deizkion, pentsáu.. 2. iritzi, . (b). izena. IRITZÍXA. Opinión, parecer.. Nik neure iritzixa emun dot; oiñ esan zeuk zeuria. . Sin. parézer. . iritzira, . (-). . Ik. aliitzíra... 3. iritzi, iritzíxa. (d). adjektiboa. Vano, -a, creído, -a.. Zenbat eta ezjakiñauak eta orduan da iritzixauak izateittuk jeneralian.. Mugatuan, batez ere. . Sin. buruirítzi..
- iruin. (-). (Eibar.) "Cordelero." (SB Eibetno). .
- irundu. (-). aditza. (Eibar.) Laminar. .
- irutxur, irutxurra. (c). izena. (Eibar.) Esquina.. Irutxur batetik sakristauak entzun zituan aren azkenengo berbak eta larritu zan. (SM Ezten). . irutxur egin, . (-). esapidea. Zerbait jokoan egon eta irabazten utzi arerioari. Hacer tongo. Ez egik pelotari horren alde jokatu, irutxur eitten jok sarri-eta. (TSE Berb).. Sin. tongo eiñ..
- 2. ittomen, ittomena. (-). izena. (Eibar.) "Oso barregarria, barrea eragiten duena.. Lagun artian itxomena da a gizona." (AAG Eibes). .
- itturri-begi, itturri-begixa. (-). (Eibar.) ITTURRI-BURU. "Manantial, madre. Urak urtetzen daben hatx bittartia." (SB Eibetno).. Ik. zan.
- itxas-aixe, itxas-aixia. (-). izena. (Eibar.) "Itxasotik sartzen dan haixia, gehixenetan fresko eta umela" (SB Eibetno). .
- itxas-maria, itxas-maria. (c). izena. (Eibar.) Marea.. Baiña beera egin ebana itxas-maria zan. (SM Ezten). .
- itxaskabra, itxaskabria. (-). izena. (Eibar.) Cabracho. .
- izar-geldi, izar-geldixa. (-). izena. (Eibar.) Iparrizarra. Estrella Polar.. Itxasuan Izar-geldixak erakusten dau bidia. (AAG Eibes). .
- iztar-lengusu, iztar-lengusua. (-). izena. (Eibar.) "Bi pertsona iztar-lehengusuak dira gurasoak elkarren artean anai-arrebak direnean. Primo hermano." (AAG Eibes).
- 8. jaiki, jaikixa. (d). izena. (Eibar.) Garbo.. Ikusizu zelako jaikixa daroian zure alabiak. (AAG Eibes) .
- Kaballerituen egun, Kaballerituen eguna. (-). izen propioa. (Eibar.) "Se llamaba así al jueves." (SB Eibetno). .
- kalder, kalderra. (d). adjektiboa. (Eibar.) KALDAR. Ruín, egoista. Zekenaren zekenez berekoia denarentzat erabiltzen dute Eibarko zaharrek.. Denporatxua zeroian aurrera ta etxeko-andriak, ain kalderra ez izan arren, leun-leun luzetu zetsan. (SM Zirik) .
- kale emon. (-). esapidea. (Eibar.) "Atzera bota.. Lau lagunen artian egindako biharra aurkeztu genduan leihiaketara, eta kale emon jeuskuen." (Zuaz Deb) .
