izena
- zápatu, zápatua. (a). izena. Sábado.. Ik. Erremu zapatu. zapatu ingles, zapatu inglesa. (d). izena. Orain dela gutxirarte lan egiten zen zapatu arratsaldeetan ere. Ingelesak izan ziren lehenak jai hartzen, eta hemen 1960 aldera lortu zenean, hala deitzen zitzaion. . "Sábado inglesa" sarriago entzuten zen...
- zapatu ingles, zapatu inglesa. (d). izena. Orain dela gutxirarte lan egiten zen zapatu arratsaldeetan ere. Ingelesak izan ziren lehenak jai hartzen, eta hemen 1960 aldera lortu zenean, hala deitzen zitzaion. . "Sábado inglesa" sarriago entzuten zen..
- zapédar, zapedárra. (d). izena. botanika stellaria media. Pamplina.. Batez ere soroan hazten den belar txarra. Lur asko jaten duen sustrai zabal-zabala du.. Sin. miárma bédar, bedar nárras.
- 1. zapi, zapíxa. (c). izena. Trapo, pañuelo, lienzo. . —Zapi berbia erabili izan dozue? —Bai, lenguak asko ala be, zapixa. Trapuai, sukaldekuai, esku-zapixa ta; buruko paiñolua ero..., baiña zapixa be bai. Ero zapi bat ortarako-ero, ontarako-ero. —Klem./ —Gero an, ixipulia ta pasatzeko egoten zien zapi batzuk esegitta. Sot. Hitz galdu samartua da. Ordez trapu entzuten da eskutakoa denean eta paiñolo bestelakoa denean. . Ik. burúko zápi, eskú-zápi.
- 2. zapi, zapixak. (-). izena. (Eibar.) "Colada; total de prendas y trapos: sábanas, camisas, ropas de cama... (SB Eibetno).. Erreka baztarrian, harri bat lagun zala, joten ziran zapixak. Eta gero bedartzan ipini eguzkixak zurittu zeixan. Ubitxa inguruko zelaixak zapiz jositta egoten zittuan, eguzkixak urtetzen zeban bakotxian. Politta izaten zuan." (SB Eibetno). .
- 3. zapi, zapíxa. (d). izena. Pañal antiguo.. Zapixa iru puntako tela puxketa bat, aurretik eta atzetik lotuta, gerrixan lotuta; aura ipintzen jako ba albotara zikinddu ezteiñ. Zapixan gaiñetik paxia gerrixan; bueltan-bueltan paxia. Paxian gaiñetik mantia. Mantetan batzen zan. Don. .
- zapí-banasta, zapí-banastia. (d). izena. Lixibako arropa erabiltzeko banasta.. Beste bat, etxetan danian egoten zuan lenao, zapi-banastia. Aura lixibia einddakuan erropia erabiltzeko. Bee zabalakin, kasi gora estutxuao zala. Don.. Ik. bánasta.
- 2. zapinddu, zapinddúa. (c). izena. Zurra, azotaina.. Aittajunak ikusten badau ze ein ddozun ikusikozu zelako zapinddua artukozun. .
- zaplatéko, zaplatekúa. (b). izena. ZAPLASTEKO. Belarrondokoa. Bofetón.. Ixilik ezpazare zaplateko bat emungotsut. . Ik. belárrezkiñako, zaplára, belárrondoko, matrailléko.
- 1. zapo, zapúa. (b). izena. Sapo.. Oiñ ezta ikusten len beste zapo. . Emun da kendu, zapuak ankia kendu, . (-). esaera. "Norbaiti gauza bat eman eta gero kendu egin (nahi) bazaio, hartu duenak esaera hori esaten du, emandakoa ezin dela kendu adieraziz. Normalean umeen artean esaten da." (Lar Antz).. zapue zirixen baiño igerraue, . (c). esapidea. (Leintz.) Oso igarra.. Lehenago zapoa zirian sartu eta ortuan lehortzen uzten omen zuten, auskalo zergatik edo zertarako. .. zapua euki, . (-). esapidea. Ikusiezina, gorrota euki.. Orrek egundoko zapua jotsek alkarri. .. mutiko zapua!, . (-). esapidea. MUTIKO ZAPUA esan ohi da "mutiko demoniua" zentzuan.. Erredios, etxostak pa zigarruak arrapau mutiko zapuak.... Mutiko-rekin bakarrik entzun dut. Ben.k mutiko batek apaizari "zapo amorratua" deitu ziola diosku antzinako ipuin batean. Dotriñaik e, preguntau ta ez jakiñ, da. "..
- 1. zapó-érdera, zapó-érderia. (c). izena. ZAPO-BERBETA. Neska-mutikoek erabili ohi zuten kodigo sekretua, silaba bakoitzaren atzean pa, -pe, -pi... jarriz, adibidez: Txa-pa, kur-pu, ra-pa = txakurra.. Ingurukon batek ez entenditzia nai giñuanian zapo-erderan eitte giñuan.. Sin. zapo-berbeta..
- 2. zapó-erdera, zapó-erderia. (d). izena. Gaizki hitz egindako erdera. Castellano mal hablado.. Zapo-erderia eitten dau orrek. Klem. .
- zapo-kántu, zapo-kantua(k). (-). izena. Canto de sapo.. Zapo-kantuak etxostek lo eitten laga.. Pluralean, batik bat. .
- zapó-kípula, zapó-kípulia. (d). izena. botanika alium ursinum. Ajo de oso.. Zuztar patataduna du eta lora zuria. Sin. suba bedar. . Sin. zapo-bédar, kípula bédar.
- zapo-perretxiko, zapo-perretxikua. (c). izena. Jateko balio ez duen hainbat perretxiko motari ematen zaion izena..
- zapokeríxa, zapokerixía. (d). izena. Ruindad, vileza.. Ori zapokerixa ori eztostak neri eingo orraittio. .
- zaputz, zaputza. (-). izena. "Pescuezo. Animalixa batzuen lepo ingurua, atzekaldia gehixenbat.. Jaixo-barrixak diranian, katakumiak zaputzetik oratzen jittuk amiak, alde batetik bestera eruateko." (SB Eibetno) . ZAPUTZETIK ORATU edo ELDU, batik bat..
- zar pasau, zar pasaue (Aram.).. (-). izena. (Aramaio.) Pertsona oso zaharra. .
- zara, zaria. (-). izena. (Eibar.) Zumezko saski handia. .
- zaráta, zaratía. (a). izena. Ruido, grito.. Oso generikoa eta erabilia. . zaratak etára, . (b). aditza. Hacer ruido, gritar.. Mesedez eta faborez, ezizu zarataik etara. .. zarata txarra euki, . (c). esapidea. Zurrumurru txarrak ibili.. Fabrika orrek zarata txarra dauka (gaizki ote doan edo). ..
- zardáde, zardadía. (d). izena. Zahartasuna.. Edadia bakarrik ez, zardadia daukagu guk./ Zardadez il zuan. . ZARDADEZ IL: morir de viejo.. zardadez il: morir de viejo, . ZARDADEZ IL. ZARDADEZ IL: morir de viejo. ..
