Azkeneko ekarpenak

Honako hauek dituzu bisitariek erantsitako berba berriak, onespen zerrendan daudenak.

Áixelko. (c). izen propioa. Ipuinetako pertsonaia. Azeria.   Personaje de cuentos. El zorro.. Bein baten Aixelko eta Otsoko baserri batera joan zien lapurretara.. Ik. Otsoko, Mandoko. Sin. Mándako. Ik. .
áixen. (-). 1. aixén, aixéna. (c). izena. botanika Clematis vitalba. Aihena. Liana igokari guztiei ematen zaien izena. Zenbait informantek Clematis vitalbari deitzen dio, basozigarroari, alegia.   Nombre genérico de las trepadoras. Para algunos, concretamente, clemátide.. Ik. basózigarro.. 2. aixén, aixéna. (c). izena. Landare igokari eta kiribilkariek botatzen duten adartxo heltzaile bakoitza.   Zarcillo. .. 3. aixén, aixéna. (c). izena. Mahats-adarra.   Sarmiento.. Billots-txuletak jan giñuzen aixenekin erreta./ Maastixan dabill aitta aixenak mozten.. Sin. maáts-zótz..
áitzen émon. (b). du aditza. Aditzen eman, jakinarazi.   Avisar, advertir, hacer saber.. Aitzen emoixok ire anaiai biar afaixa dagola./ Iru aldiz aitzen emon notsan ixilik egoteko, baiña kasoik pe ez..
1. aixén, aixéna. (c). izena. botanika Clematis vitalba. Aihena. Liana igokari guztiei ematen zaien izena. Zenbait informantek Clematis vitalbari deitzen dio, basozigarroari, alegia.   Nombre genérico de las trepadoras. Para algunos, concretamente, clemátide.. Ik. basózigarro.
2. aixén, aixéna. (c). izena. Landare igokari eta kiribilkariek botatzen duten adartxo heltzaile bakoitza.   Zarcillo. .
3. aixén, aixéna. (c). izena. Mahats-adarra.   Sarmiento.. Billots-txuletak jan giñuzen aixenekin erreta./ Maastixan dabill aitta aixenak mozten.. Sin. maáts-zótz.

aixén áundi, aixén aundíxa. (d). izena. botanika Calystegia sepium. Corregüela mayor. Lore zuri kanpai itxurakoa du landare igokari honek. .
aixkol-jóku, aixkol-jokúa. (b). izena. AIXKÓRA-JÓKU. Aizkora jokoa edo apustua.   Apuesta o prueba de hachas.. Santiago egunez ixa urtero egoten da aixkol-jokua Goimendin..
aittatzáko, aittatzakúa. (d). izena. Aita ordea. Don. .
aittiaren eiñ orduko. (a). esapidea. Oso azkar (aittiaren egiten tardatzen den denboran, literalki).   Con rapidez.. Gaurko lapikuekin aittiaren batian gertatzen da jatordua./ Ara!, esan da aittiaren eiñ orduko auspaz ipiñi zan, eskuak lurrian da ankak goian. (SM Ezten)..
Aizia otza dago, baitta illun ere; joan ere nai nuke, baitta egon ere. (-). esaera. "Dena egin nahi, baina ezin aukeratu zer egin." (Lar Antz). .
áiziak artu. (c). esapidea. AIZIAK ERABILI, EUKI, IZAN; AIZIEKIN IBILI. Handikeriazko edo fantasiazko asmoak buruan izan.   Llenarse de veleidades, fantasiosos proyectos, etc.. Egundoko aiziak artu zittuan loterixia tokau jakonian./ Aixiak darabiz etxetik kanpora iges eitteko. (Etxba Eib)..
aittiáren batían. (c). esapidea. AITIAREN EGUN ORDUKO. Oso azkar..
aizia emun. (-). 1. aizia emun, . (c). esapidea. Bururatu, gogoak eman.. "'Edurra dator Naparruatik' kantatze giñuan aizia emute zoskunian." (Lar Antz).. 2. aizia emun, . (c). esapidea. Bidea edo adorea eman.. Lendik pe eztauka besteik buruan, eta zuk aizia emoixozu gaiñera...
aittá-áma, aittá-ámak. (b). izena. Gurasoak.   Los padres.. Aitta-amak Benidorren dauzka ta tian etxian dago.. Sin. guráso.
aittiárenka. (c). adberbioa. Harrituta eta beldurtuta aldi berean.   Haciendo cruces.. Aittiarenka egon giñan Elgetan bera bizikletan zetozen umiei begira..
2. aizia emun. (c). esapidea. Bidea edo adorea eman.. Lendik pe eztauka besteik buruan, eta zuk aizia emoixozu gaiñera..
aizía etara. (c). du aditza. Haizea korritzen hasi.. Aizia etara dau eta bentanak ixtera noia. .
aiziekin ibili. (-). 1. aiziekin ibili, . (c). Gogoekin ibili.. Taberna bat ipintzeko aiziekin dabil aspaldittik... 2. aiziekin ibili, . (-). esapidea. . Ik. áiziak artu..
2. aittiarén!. (c). interjekzioa. Harridura eta larritasun uneetako esklamazioa, gehienetan eskua bekokira eramanez esaten dena. Ene ba, Jesus Maria ta Jose eta horrelakoen kidekoa.   Expresión de asombro y apuro a la vez.. Aittiaren!, ori be badogu? Ezta egixa izango orraittio./ Aittiaren, aittiaren, ederra ein ddozu.. aittiárenka, . (c). adberbioa. Harrituta eta beldurtuta aldi berean.   Haciendo cruces.. Aittiarenka egon giñan Elgetan bera bizikletan zetozen umiei begira...
áize. (-). (Angiozar.) AIXE (ANG., LEIN., EIB.), AXE. 1. áize, aizía. (a). izena. Viento.. Gaur eztabill aizeik.. Haizea «ibilli» egiten da.. Ik. amillan, atxbítarte égoe, gaillégo áize, matákabras áize, gose-áize, mendébal, nórde, ípar, napár-égoe. . Aizia otza dago, baitta illun ere; joan ere nai nuke, baitta egon ere, . (-). esaera. "Dena egin nahi, baina ezin aukeratu zer egin." (Lar Antz). .. . Aizia buruan eta ibilli munduan, . (-). esaera. (Lar Antz). Pertsona haizetsuei esan ohi zaie, umorez. .. . aizía ártzera biáldu, . (b). esapidea. Mandar a tomar viento.. Aprobau zebanian aizia artzera bialdu zittuan liburuak. . Sin. kakatára bialdu.. . aiziekin ibili, . (-). . 2. aiziekin ibili, . juanmartin. (-). esapidea. . Ik. áiziak artu.. 1. aiziekin ibili, . juanmartin. (c). Gogoekin ibili.. Taberna bat ipintzeko aiziekin dabil aspaldittik.... . aizia emun, . (-). . 2. aizia emun, . juanmartin. (c). esapidea. Bidea edo adorea eman.. Lendik pe eztauka besteik buruan, eta zuk aizia emoixozu gaiñera... 1. aizia emun, . juanmartin. (c). esapidea. Bururatu, gogoak eman.. "'Edurra dator Naparruatik' kantatze giñuan aizia emute zoskunian." (Lar Antz)... . áiziak artu, . (c). esapidea. AIZIAK ERABILI, EUKI, IZAN; AIZIEKIN IBILI. Handikeriazko edo fantasiazko asmoak buruan izan.   Llenarse de veleidades, fantasiosos proyectos, etc.. Egundoko aiziak artu zittuan loterixia tokau jakonian./ Aixiak darabiz etxetik kanpora iges eitteko. (Etxba Eib)... . aizía etara, . (c). du aditza. Haizea korritzen hasi.. Aizia etara dau eta bentanak ixtera noia. ... 2. áize, aizía. (c). izena. Gogoa, adorea.. Baiñe lenengotik pe haixe haundik barik juen nitzuan ta hamalau urteaz profesionalera juen nitzuan. (AA ArrasEus, 198. o.).. 3. áize, aizía. (b). adjektiboa. (despektiboa.) Buruarina, txoriburua, haizetsua.   Casquivano, -a.. Zure alaba ori aize xamarra da.. Sin. aizetsu.. 4. áize, áiziak. (b). izena. Ume txikiek, haur jaioberriek, batik bat, izan ohi dituzten aupezak, negarra edo loa galtzea ekartzen dietenak.   Flatos. Ventosidades que muy a menudo tienen los niños pequeños y por las que se sienten muy molestos hasta expulsarlas.. Gure txikixak eztosku lo eitten laga aiziak bota dittuan arte./ Ola negarrez jarduteko aiziak eukikoittu...
2. aizáu. (c). du aditza. Notizia bat, -jakitea komeni ez dena, gehienetan,- barreiatu.   Aventar alguna noticia o asunto, generalmente cuando ésta convendría ser silenciada.. Ik ixilik gordetzeko esaixok eta ikusikok; laster aizauko jok erri osuan..
aixkól-ots, aixkol-ótsa. (c). izena. AIXKOL-OTX. Aizkorak egurra jotzean ateratzen duen zarata.. Manuelek dabill aixkol-otsa goizian goizetik. AIXKOL-OTX dio Hilarik. Lapurra gabian iretargittan, aixkol-otxak entzunda, jun bera aintxintxika ta, baiña ies eiñ. .
aixkomente. (c). (Oñati.) Gehienetan.. Egunero ez, baiña aixkomente Berezao aldera faten naiz pasiuan .. Ik. komante, agitz.