Skip to main content

Hiztegia: bilaketaren emaitza

Errore mezua

Bilaketa azkarra Bilaketa aurreratua

ízate. ohar bat 1.ízate, ízatia. (c). Izena. Bizitzak irauten duena. · Existencia, vida. Bere izate guztian eztau ainbeste diru ikusi./ Izate guztia pasau dau ernegauta. Izate guztia, ia beti. . 2.ízate, ízatia. (c). Izena. Izaera, funtsa, izateko modua. · El ser, la esencia, la manera de ser, carácter... Desgraziapian bizi arren arpegi argiz agertzen da; alakoxia da aren izatia./ Kazia ta peskia da aren izate guztia./ Jaixak bere izatia galtzen dabe musika barik. Esamoldeak: ízatekua ízan!. (c). Interjekzioa. Como es, eres...! Harridurazko esaldietan. Diru guztia gastau. Zu za izatekua!/ Sagar guztiak arrapau dosku. Ori da izatekua ori!
izan. (a). da du Aditza. izen. Ser, estar en, tener, haber... Ori pelotarixa izan zan./ Atzo Donostian izen giñan./ Naikua asti izan dau./ Biar izango da afarixa. Adinekoek IZEN esaten dute gehiago.. Esamoldeak: ez izan norbait. (c). Esapidea. Ez bizi, hilda egon. Bera eztanian zela konponduko ete zien seme-alabok, aren ardura bakarra./ Zu be kontuak etaratzen juan ni ez naizenerako. an aizelakuan emen!. Esapidea. Eibar. Norbaiti agudo itzultzeko agintzeko erabiltzen da. Juari azkar, an aixelakuan emen! izatekua izan. (c). Esapidea. Zelebrea, edo behar ez bezalakoa izan. Zu za izatekua zu. Kalera joan eta ogixa aaztuta etorri./ Diru guztia gastau. Zu za izatekua!/ Sagar guztiak arrapau dosku. Ori da izatekua ori! Beste doinu batekin esanda, alderantzizkoa esanahia ere har dezake. Karreria irabazi dozula, e? Zu za izatekua zu!. izanguan bizi. Esapidea. Sekula betetzen ez den esperantzarekin bizi. Izarretan bizi don hori, izanguan beti. (Zuaz Deb).” ezta izango!. (b). Esapidea. Harridura esapidea. —Alkatiak dimitidu egin dabela. —Ezta izango! éztalakuan be. (c). Esapidea. Aunque parezca que no. Txikiteuan, eztalakuan be, diru mordua joaten dok.
izéko, izekúa. (d). Izena. Tía. Gure aittazanak Amatiñokuei, eta geuk pe bai, izeko ta osaba; ta Txarakuak tio ta tia zittuan. Klem./ Nere izeko orrek... Aniz.” Gaur ia galdua. Lehen adibidean ikusten denez gure gurasoen belaunaldian batzuk "tio" eta "tia" ziren eta beste batzuk "izek" eta "osaba". Mugatuan "izekua" eta "osabia" ere esaten zen. Elosun "izeba" ere bai..
1.ízen, izéna. (a). Izena. Nombre. Esamoldeak: izénik ez éuki. (c). Esapidea. Egite itsusia izan. Zuk ein dozunak eztauka izenik. izenaren jabe izan. (c). Esapidea. Izena edo ezizena egoki jarrita eduki. Justo izenaren jabe zan benetan, ain zan zuzena.
2.izen.
izen-apelídu, izen-apelíduak. (b). El nombre y los apellidos. Izen-apeliduak eta dana artu doskue.
ártu. 1.artu. (a). du Aditza. Tomar, coger. Esamoldeak: bat artu. (c). Esapidea. Ondo konpondu elkarrekin. Uztarripe baten eztabe bat artzen (idi) orrek. (Lar Antz).
ártzekuak euki
ártzekuak euki. (b). Esapidea. ártzekuekin egon. Oinarririk gabe kexatu, arrazoirik gabe minduta egon. Berandu baten aillegau zan da ala ta be artzekuekin zeuan./ Berak euki zittuan akzidentian kulpa guztiak da oinddio be artzekuak dauzka. ártzekuak artu. (c). Zartadak hartu. Aitta makilliakin etorri jakon da arek artu zittuan artzekuak.
2.artu. (a). du Aditza. Harrera egin. · Recibir. Eta ze moduz artu zaittu amandriak pa? 3.artu. (b). du Aditza. Encoger. Algodoizko prakak asko artzen dabe. Esamoldeak: urak artu. Encoger al lavar. Jertsia ziero nanotu jatan labadoran sartu ta urak artuta. 4.artu. (b). du Aditza. Landarea errotu, jarri. · Coger tierra una planta, prender, arraigar. Iru pago landara sartu nittuan da batek bakarrik artu dau. Esamoldeak: lurra artu. (b). artu. Arraigar. Zuk sartutako lorak eztabe lurrik artu. 5.izena+artua. (d). Kutuna, begikoa. Orduan alkatian santuartuendako izaten zien kargu guztiak./ Kamioneruak taberna artuak eukitzeittue bazkaltzeko./ Aiztin parauero batek lo eitte zeban... Arek etxe artua zeban Aizti. (Lar Antz).
izéntau. 1.izentau. (c). du Aditza. Izendatu. · Designar, nombrar. Iru lagun izentau die alkatiakin berba eitteko.
izíngura, izinguría. (d). Izena. Ixingura. Istinga txikia, urnegarra berez sortzen den lekua. Cenagal Basuan ero, ur negar bat ola pixkat sikatutakuan egoten dana, umedadia bestian baiño geixao. Izinguria esateakok e, ur gutxi, betik umedadia, sikatu bez da ur negarra egoten dana. Don.” content_copy oxinga.
iziotu. ixótu. (c). du Aditza. iziotu (Izag Antz). Isiotu, piztu. · Encender. Sua ixotuizu bazkaixa gertatzeko./ Ixotu argixa, mesedez. content_copy piztu. feedback atzéiñ, eméndau. bákan, bakána. (d). Adjektiboa. Bakarra, galdua. Gorosti bakanen bat beti egoten da piñu artian. Gutxi erabilia..