Skip to main content

Hiztegia: bilaketaren emaitza

Errore mezua

Bilaketa azkarra Bilaketa aurreratua

errúda
errúda, errudía. (c). Izena. botanika. Ruta graveolens.. erru bédar. Ruda. Landatuta hartzen da batik bat. Oso usain sarkorra du. Sendagintzan erabilera ugari du: eskorbutoaren kontra, hilekoa jaisteko, bizioak akabatzeko, etab. Bere aleak San Juanetan bedeinkatuta hartzen ziren txakur amorratuen haginkadatik babesteko. Informante batek dio beste leku batzuetan bosnotza deitzen diotela. Beste batzuek bizixo bedarra ere deitzen diote. Kutunaren barruan ere jarri ohi da. Zera dio esaera zahar ezagun samar batek: deabru —edo sorgin— batek besteari agintzen dio pertsona bati heltzeko. —El akixo, el akixo!— Eta besteak erantzuten dio: —Bai, ezpaleuka erruda ta apixo..
errukárri. 1.errukarri. (c). Adberbioa. Errukia emateko eran. · Lastimosamente, miserablemente. Iru familixa etxe baten, errukarri bizi izandakuak die orrek./ Errukarri ibilli zan ori urtetan. 2.errukarri, errukarríxa. (b). Adjektiboa. Errukia ematen duena. · Digno de compasión. Koittau arpegixa badauka be, ezta askok uste beziñ errukarrixa.
érruki. 1.érruki, érrukixa. (c). Izena. Compasión. Egiñ egiñ negar, eztostazu errukirik emoten. 2.érruki!. (c). Interjekzioa. Pobrecito! Le compadezco!
érrukiñ, érrukiña. (c). Adjektiboa. Koittaua, oso errukarria, errukiena. · Muy digno, -a de compasión. Andra arek daroia bizimodua Errukarri baino errukarriagoa da errukiñ. Agian errukiñ pertsonaren izaeraz aritzerakoan gehiago, eta errukarri egoeraz. Etim.: Agian: erruki+diña (digno de compasión)..
errukíttu. (b). da du Aditza. Compadecerse, hacer sentir compasión. Azkenian familixa artako jiria ikusitta errukittu giñan da geurera ekartzen giñuzen umiak bazkaltzera./ Etzaizte kejau, etzarete iñor errukitzeko moduan da. Azen.: errúkittu ere bai. .
erruz. Adberbioa. Antzuola. "Asko eta erraz. Arek gizurra erruz botatze jok./ Orrek dirua erruz jaukak.
ertau, ertaua. Izena. Antzuola. "Casamentero. Gurasuak ez, beste batzuk ibiltzen ziala zuzentzen... Alako neskia eta alako mutilla... ta ertauak zertutakua... ertaua!
ertiríki. 1.ertiríki. (c). du Aditza. Erdi ireki, leihoa edo atea puxka bat ireki. · Entreabrir un poco la ventana o la puerta. Ertiriki mesedez bentania aizia sartu deiñ. 2.ertiríki. (c). Adberbioa. Entreabierto. Lagaizu atia ertiriki, umiak esnatzen badie be entzuteko.
ertz, értza. (a). Izena. Borde, arista, esquina, orilla. Mai ertza buruakin jo ta ebagixa ein neban./ Zure karteria kamiño ertzian topau neban. Ertz bizíxa esan ohi zaio ertz zorrotzari. Kontuz burdiña onekin ertz bizi-bizixak dauzka ta. . Esaerak: Artuko neuke nik orren ertza. (d). EsapideaEsaera. Gustora hartuko nukeela horren egoera, kategoria, dirua... Baita, orrek nere ertza, edo, arek orren ertza, etab. Esamoldeak: ertzak il. (c). Aditza. Eibar. Ertz zorrotz eta biziegiei lima leun batekin zorroztasuna kendu. ·Matar aristas, chaflanar Lima legunagaz ertzak ilda lagaixozuz. ertza egon. Esapidea. Antzuola. ertza euki. "Dirua, ondasunak euki. Goizper Arbuluneko lokaltxo aretan asi zan, da beittu oiñ daon ertza." (Lar Antz).”
erúan. 1.erúan. (a). du Aditza. erún (d, Os.). Eroan, eraman. · Llevar. Aura Santa Agedara erun, da aura ezkondu. Hil.”