Skip to main content

da

  • 1. erne. (b). da aditza. Germinar, brotar.. Letxuga azixa aspaldi eraiñ neban baiña bape ezta erne. .
  • ernégau. (b). da-du aditza. Desesperar(se), rabiar, impacientar(se).. Lanik ezin ddau billau ta ernegauta dago./ Mutiko gogaikarri orrek ernegau eraitten doste./ Ori beti ernegatzen egoten da.. ERNEGATZEN edo ERNEGAUTA EGON eta ERNEGAU ERAI.
  • erpílddu. (c). da-du aditza. Soroan erpilak sortu.   Formar(se) terrones en el labradío.. Euri onek solo guztiak erpildduittu. .
  • 7. erre. (b). da aditza. Quemar(se), desesperarse.. Erreta dabill lantokixan./ Buru belarri politikan sartuta ibilli zan da azkenian erre egin zan./ Erre-erre eginda akabau zeban umiekin. .
  • 1. errebéntau. (a). da-du aditza. Explotar.. Erruberia errebentau jat zulo baten. .
  • 2. errebéntau. (b). da-du aditza. Neka-neka egin, lehertu.   Agotar(se).. Eitte zeban beruakin errebentauta aillegau giñuztan Anbotora./ Bizkorregi asi tta errebentau ein zeban irixa. .
  • erremángau. (a). da-du aditza. Remangar(se). .
  • 1. errendídu. (a). da-du aditza. Rendir(se), dominar.. Amandria errendidu ezindda dabitz./ Eztaukou errenditzeko asmoik. . errendíduta, . (b). adberbioa. Neka-neka eginda.   Rendido de cansancio.. Errendiduta akabatzen dot astia. ..
  • 1. erretírau. (b). da aditza. Etxera itzuli.   Retirarse.. Atzo be berandu erretirau giñan.. Festa edo parranda baten ondoren, batez ere. .
  • 2. erretirau. (b). da aditza. Retirarse un participante en un prueba deportiva.. Iru karrerista erretirau die Elgetan. .
  • 3. erretirau. (b). da aditza. Jubilarse.. Joxe aspalditxotik erretirauta dago.. Sin. erretirua artu..
  • erréztu. (b). da-du aditza. Errazago bihurtu.. Lanak erreztu naixan erosi dabe tratoria.. Sin. samúrtu.
  • errukíttu. (b). da-du aditza. Compadecerse, hacer sentir compasión.. Azkenian familixa artako jiria ikusitta errukittu giñan da geurera ekartzen giñuzen umiak bazkaltzera./ Etzaizte kejau, etzarete iñor errukitzeko moduan da.. Azen.: errúkittu ere bai. .
  • eskarméntau. (a). da-du aditza. Escarmentar(se).. Ondo eskarmentauta dago eranakin.. Azen.: eskármentau ere bai. .
  • eskástu. (c). da-du aditza. ESKAXTU. Gauza batek edo pertsona batek itxura edo kalitatea galdu.   Volverse deficiente una cosecha, una planta, etc.; desmejorar mucho una persona, animal o cosa.. Parrandiai laga zotsanetik ziero eskastuta dago./ Jertsia ainbeste pagau ta zeiñek pentsau biar illabete orduko eskastuko zanik.. Eguraldiarekin du ad. Atsaldian asko eskastu dau egualdixa.. Ik. ezebéztu.
  • 2. eskátu. (a). da-du aditza. Askatu.   Dejar en libertad, soltar.. Txalak, gabaz eskatu ta pentsu guztia jan zeban./ Presuak eskatzeko ordua da. . Ik. jaraiñ. prakak eskatu, . (-). Komunera joan.. Ik. zintturóia eskátu..
  • esnátu. (a). da-du aditza. Despertar(se).. Sin. itzarri, itzartu (Ub.- Ang.).. Sin. itzartu, itzárri.
  • 1. espabílau. (a). da-du aditza. ESPABILLAU. Espabilar..
  • 1. estali. (c). da-du aditza. ESTALDU. Cubrir(se).. Umiak estali barik pasau dau gau guztia./ Lelengo estaldu garuakin, da gero lurrakin tapau. Mart.. Sin. tapáu.
  • 1. estendídu. (c). da-dio-du aditza. Dirua normala baino gehiago zerbaitetan gastatu.   Gastar el dinero sin reparos.. Ikusi dozu Joane traje barrixakin? Eztakitt oinguan zela estendidu daben ainbeste dan ximurrakin./ —Emeretzi errial pagau neban gero entradia, e. —Pentsaizu; estendidu jatzun, e. Mertz. .
  • estréiñau. (b). da-du aditza. ESTRENAU. Estrenar.. Oinddio estreiñau barik dauzkat Donostian erosittako prakak./ Gaur estreiñau da zure kantua. . Orain ESTR.
  • estropúzau. (b). da aditza. ESTROPUZAU, ESTRAPEZAU ETA ESTRAPOZA. Tropezar.. Arri punta baten estropuzau ta lurrera jausi nitzan. .
  • 3. estutu. (b). da aditza. Larritu.   Apurarse.. Esamiña denporan ziero estututa ibiltzen da.. Ik. larrittu.
  • 1. eten. (c). da-du aditza. Tentsioan edo tiran dagoen zerbait hautsi.   Romper(se) algo que está en tensión.. Zapata-sokia eten jat./ Zanen bat daukat etenda. . étenda, . (-). . 1. étenda, . (c). adberbioa. Tiran dagoen zerbait apurtuta.. Etenda dago arginddarran kablia... 2. étenda, . (c). adberbioa. Neka-neka eginda, lehertuta.. Etenda aillegau giñan bakaziñotatik.. Ik. pót eiñ, ukatu...
  • 2. etorri. (c). da aditza. Ir (?). Inoiz JOAN zentzuan erabili ohi da. Adibidez Etortzen banok orra...! esan ohi dio mehatxukor nagusiak gazteari; edota Biar etorriko naiz zuenera bisitta bat eittera, laguna kalean topatu duzunean, edo telefonoz amari esan ohi diogu: Gaur ez gatoz bazkaltzera, ez goazela esateko. Zuenera etorri, alegia. Ni edo gu, zu zauden lekura etorri. Ikustekoa litzateke ea Euskal Herriko beste toki batzuetan ere gauza bera gertatzen den..