Skip to main content

aditza

  • aáztu. (a). du-zaio aditza. ARAZTU. Olvidar. . Bi a ahoskatzen dira garbi. ARAZTU ere badio zenbaitek Bergarako kalean.

  • 1. abandonau. (b). du aditza. Abandonar. . Euskeria geuria da ta abandonatzia izengo litzake negargarrixa. Don..
  • 1. abentau. (b). da aditza. (Elosu., Osintxu.) Abiatu, martxan jarri.   Ponerse en marcha.. Onezkero etxe alderutz abentatzeko ordua izango da.. Sin. abixau.
  • 2. abentau. (b). du aditza. (Elosu., Osintxu.) Euria, elurra, etab. hasi.   Empezar a llover, nevar, etc.. Atzo amabixak aldera edurra abentatzen zeban.. Sin. abixau.
  • aberástu. (a). da aditza. Diruak egin.   Enriquecerse. .
  • 3. abixau. (a). du aditza. Abisua eman.   Avisar.. Anaiari abixaixok paketia artzera joateko korreosetara..
  • 1. abixau. (b). da aditza. Ibiltzen hasi.   Partir, salir. . Etxe aldera be abixau ein biakou, berandua da ta./ Garotara abixau orduko amarrak zien.. Sin. abentau.
  • 2. abixau. (b). du aditza. (Elosu.) Euria edo elurra hasi.. Bazkalostian eurixa abixau dau.. Elosu eta Osintxu aldean bakarrik erabiltzen dira abixau eta abentau zentzu honekin.. Sin. abentau.
  • 1. abónau. (c). du aditza. Goraipatu, laudorioz bete.   Alabar.. Jentiak asko abonatzen dau mediku berrixa./ Baezpadako gauziak eukitzen dau abonau biar geixen.. Sin. jaso.
  • 2. abónau. (b). du aditza. Abonua (minerala edo satsa) zelaian edo soroan zabaldu.   Abonar, echar abono. . Neguan zelaixak ondo abonau bia die bedarra inddartsu etorri deiñ..
  • abrígau. (a). da-du aditza. Nahikoa arropa jantzi.   Abrigar(se).. Ondo abrigauta joan, otz eitte jok eta..
  • abuéntau. (c). du aditza. AGUANTAU, AGUENTAU. Jasan, aguantatu.   Aguantar, soportar.. Abuentau ezindako miñak dauzkat./ Eta konforme ezpaago abuentau ari./ Urpian iru minutu abuentau baietz. .
  • abúsau. (a). du aditza. Abusar. .
  • adaríttu. (c). du aditza. Cubrir el carnero a la oveja.. Agostuan amarrian, olaxe, lagatzeotsat adarixai ardixetara. Orduantxe asten dia arkerak eta segiduan pasatzen dia adarixakin ardixak, adaritzen dia. Enr./ Lau adari daukadaz, da nik eitten dotset e adaritzeko denporan ba bi; lelengo bat bakarrik botatzen dot ardixetara, ezta, baiña gero ardixak mordua dabizela arkera ikusittakuan ba bi. Bi erabiltzeittut, lelengo norberak nai dittuan kapritxuzkuenak, da gero ba, pasau samartutakuan ardixok pa gero danei lagatzeotset. Enr.. adaríttuta, . (c). adberbioa. Preñada la oveja.. Adarittuta dare; “ardi-betia” be ondo dao, baiña sekula eztot entzun. Luis...
  • 1. adelantau. (b). du aditza. Aurreratu.   Adelantar.. Gaur lanak adelantatzia komeni jaku, biar jai artzeko be./ Patatak asko adelantau dabe joan dan iru egunetan.. Sin. aurrerátu.
  • adórau. (b). du aditza. Adorar.. Adorau eitten zeban bere ama..
  • afáldu. (a). du aditza. Cenar. . Ik. afái.
  • 1. agertu. (a). da aditza. Azaldu.   Aparecer, dejarse ver.. Amabirjiñia agertu jakon./ Ezta aspaldixan etxian agertu.. Sin. azáldu.
  • 2. agertu. (a). du aditza. Azaldu.   Mostrar.. Eztau agertu gauzia konpontzeko bape gogoik.. Sin. azáldu.
  • 1. agiri. (a). da-du aditza. AGERI. Begian aurrean egon.   Aparecer. Estar a la vista, en el campo visual.. Nere karteria ezta iñun agiri./ Begiratuizu gure umiak agiri dien ala zer.. Orainaldi bukatugabean eta lehenaldi bukatu gabean erabil daiteke. Era bukatuetan agertu. Ietargixa agiri da: iretargia ikusten da; ietargixa agertu da: iretargia azaldu da, irten da. NOR-NORK bezala ere erabil daiteke. Keixa arboliak eztau agiri bape aleik./ Orrek agiri dabe diru asko daukela..
  • agórtu. (c). da-du aditza. Putzu edo iturri bat lehortu.   Agotar(se) una fuente o un pozo.. Agostuan Lezan-go itturrixa agortu eitte zan./ Daukaten egarrixakin, errekia be agortu eingo neuke./ Diruak agortu jakozenian laster etorri zan etxera.. Putzua denean sikatu ere esan ohi da, baina iturria denean beti agortu..
  • agurátu. (b). da aditza. AGURÉTU. Zahartu, zahar itxura hartu.   Hacerse viejo, tener aspecto de anciano.. Aspaldixan ikusteke neukan Lezarriko Gillermo, eta ziero aguratuta billau dot.. Ik. agúrazartu.
  • agúrazartu. (b). aditza. Aguratu, indartua. . Agurazartuta gero be egunero ibiltze zuan pasiuan.. Ik. agurátu.
  • agurótu. (b). du aditza. AI. Martxa azkartu, bizkortu.   Apresurar la marcha.. Ai, ai! ankia zapaldu dostazula!. ai ama!, . (a). interjekzioa. AI AMATXO!. Larritasuna adierazteko interjekzioa.. Ai ama!, labia emendatzia aaztu jat!..
  • aidáu. (b). du aditza. Lurretik apurtxo bat aideratu edo jaso gauza astun bat.   Levantar un poco un objeto pesado.. Denon artian aidaukou armaixua, azpixan alfonbria jartzeko./ Eun kiloko arrixa aidau baietz..